Kurmaca Film Yapım ve Proje Geliştirme II
Senaryo ve Yapım Dosyası Aşamaları
Bir yapım dosyasında yer alması gereken senaryo dosyası aşamaları sırası ile film fikri, sinopsis, öyküleme, öykülemenin karakter analizi, tretman ve senaryodur. Buna ek olarak her dosyada mutlaka senariste ve yönetmene ait bir yaklaşım metninin olması beklenir.
Tretman
Tretman, senaryo dosyasının teknik detay gerektiren ilk aşaması olup, iyi bir tretmanın ancak doğru sahneleme mantığı uygulanarak yazılacağı bilinmelidir.
İyi bir tretman, ancak doğru ve bütünlüklü yazılmış bir öyküleme metninin geliştirilmesi ile elde edilebilir. Tretman yazmadan önce, öykülemede yer alan akış sırası takip edilerek ayrıntılı eylem - olay sıralamaları yapılır. Bunun için öykülemede yer alan her cümleyi sahnelemeniz gerekecektir.
Öykülemedeki akış izleğine göre oluşturacağınız her tretman için, her şeyden önce bir sahne sıralaması yapmanız gerekecektir. Doğru bir tretmanın, eksiksiz bir senaryonun ilk koşulu olduğunu ve bunun ancak titiz bir sahne sıralaması ile oluşturulacağını unutmayınız.
Sahne sıralamasının ardından her bir sahneyi doğru yazım kurallarına göre tek tek sahnelemeniz gerekecektir. Tretmanda doğru sahnelemenin ilk koşulu, sahne başlıklarını eksiksiz ve doğru yazmaktır. Sahne başlığı, her bir sahne özelinde mekân, zaman ve kişi bütünlüğü gözetilerek sahne hakkındaki bilgilerin tek bir çizgide vurgulanmasıdır.
Tretmanda sahne başlığını oluşturduktan sonra sahne içeriği bilgisi alanını yazmaya geçilir. Bu aşamada, öyküleme metniniz size temel yol gösteren olacaktır. Öykülemede tanımladığınız ana örgü dâhilinde, o sahnede ne olduğunun bilgisini özet olarak yazmanız gerekecektir. Tretmanda sahne içeiği o sahnede yer alan tüm karakter ve o sahnede yaşanan tüm olay hakkında genel bilgi veren bir özet anlatımdır.
Sıklıkla yapılan bir hata da, tretman aşamasında sahne içeriği yazılırken ayrıntılara fazlaca yer vermektir. Bundan mutlaka kaçınılmalıdır. Tretmanda ayrıntı ile aktarılan birçok durum ve eylem zaten senaryoda yer alacağı için gereksiz tekrar düşülmekten sakınılmalıdır. Bu durumun bir diğer zararı tretman metninin olması gereken sayfa sayısının üzerine çıkmasıdır. Böyle bir durumda sizin deneyimsiz ve kuralları bilmeyen bir yazar olduğunuz fikri uyanacaktır.
Senaryo
Senaryo, bir yapım dosyasında yer alacak, film öykünüzü tüm görsel -işitsel ögelerle tam anlamıyla anlatacak en önemli metindir.
Senaryo aynı zamanda filmin yönetmeni, yapımcısı, görüntü yönetmeni, sanat yönetmeni, kurgucusu ve oyuncusuna rehberlik edecek nitelikte adeta bir yol haritasıdır. Bu nedenle her bir ögesi doğru yerde ve doğru biçimde yapılandırılmalıdır. Bu ögelerin konumlandırılma biçimine göre senaryo yazımında iki gelenek söz konusudur:
- Amerikan Stili Senaryo,
- Fransız Stili Senaryo.
Amerikan Stili Senaryo
Bu stilin en önemli özelliği, oldukça sade ve belirgin bir şekilde film metninde yer alacak tüm görsel -işitsel ögelerin sayfada tek bir ana hat takip ederek belirtilmesidir.
Bu yazım biçiminde sahne başlıkları sayfanın sağından soluna tek çizgi hâlinde belirtilir. Sahne içeriği doldurulur. Ardından yeni bir sahne için yeni numaralandırma verilir ve böylece tek bir ana hat takip edilerek alt alta yazılır. Buraya kadar her şey tretman mantığı ile aynıdır. Ancak senaryoda, tretmanda yer alan genel bilgilerin bu kez ayrı ayrı ilgili yerlere yerleştirilmesi gerekir.
Senaryo metninde, (ayrı ayrı yöntemler mevcut olsa da en sık kullanılan biçim olarak) diyaloglar, önce diyalog sahibinin adı belirtilerek, ardından o diyaloga ait tüm bilgiler yerleştirilerek diyalog hattında yazılır. Diyalog hattı, genelde sayfanın tam ortasında konumlandırılır.
Fransız Stili Senaryo
Diğer adı ile de Avrupa stili olarak bu yazım şeklinde, Amerikan stiline göre en büyük değişiklik sayfanın ortadan ikiye bölünmesi ve sol tarafta eylem ve durumlar, sağ tarafta ise diyalogların yer almasıdır. Amerikan yazım stilinde tek bir hat üzerinde hem diyalog hem eylem ve durumları takip ederken; Fransız stilinde iki ayrı sütün üzerinden takip yapılmaktadır. Fransız Yazım Stili'nin daha çok dizi film senaryolarında uygulandığı görülmektedir.
Senaristin/Yönetmenin Yaklaşım Metni
Yaklaşım metni, bir yapım dosyasında bulunması zorunlu olan, özellikle film fonları ve senaryo destekleme yarışmaları için başvurulduğunda istenen bir metindir.Yaklaşım metni, senaristin ve yönetmenin filmle ilgili kişisel görüş ve niyetini aktaran bir metindir. Kimi kez senaristin niyet mektubu, yönetmenin niyet mektubu gibi isimlerle de adlandırılmaktadır.