Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların Tanımı ve Kapsamı

İşletme faaliyetlerinde uzun yıllar kullanılacak varlıkların finansmanı için firmaların uzun vadeli fonlara ihtiyacı vardır. Uzun vadeli bu fonlar, ya işletme sahip veya ortaklarından öz kaynak fonları olarak ya da bunlar dışındaki kişi ve kurumlardan yabancı kaynak fonları olarak sağlanabilir. Öz kaynak fonları diğer bölümlerin konusu olduğundan bu kısımda sadece uzun vadeli yabancı kaynak fonlarından bahsedilmiştir.

Uzun vadeli yabancı kaynaklar, sermaye yapısının oluşumunda büyük önemi olan, firmanın risk ve kârlılığını uzun süreler büyük ölçüde etkileyen kaynaklardır. Firmaların uzun vadeli yabancı kaynak ihtiyacı, genellikle kuruluş yıllarında ve büyüme dönemlerinde ortaya çıkar ve bu konuda alınacak kararlar firma faaliyetlerini uzun yıllar derinden etkiler. Bu nedenle işletmeler, uzun vadeli yabancı kaynak finansmanına ya da başka bir ifadeyle uzun vadeli borçlanmaya karar verirken diğer finansman seçeneklerini, firmanın sermaye bileşimini ve borç ödeme konusundaki yeterliliği de göz önünde bulundurmak zorundadırlar.

İşletmelerin banka ve benzeri kredi kurumlarından, sermaye piyasalarından ya da ilişkide oldukları üçüncü şahıslardan uzun süreli olarak borçlanmak suretiyle elde ettikleri fonlar, uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak ifade edilir. Uzun vade terimi, genel olarak bir yıldan daha uzun olan süreleri ifade etmesine rağmen, orta ve uzun vade şeklinde bir ayırım yapıldığı zaman, ülkemiz uygulamasında uzun vadenin 5 yıldan daha uzun bir süreyi kapsadığını söylemek yanlış olmaz.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların Avantaj ve Dezavantajları

Uzun vadeli yabancı kaynakların firmalara sağladığı bazı fayda ve üstünlükler şöyle sıralanabilir.

Yabancı kaynak finansmanının maliyeti, genellikle öz kaynak finansmanı maliyetinden daha düşüktür ve genellikle sabit ve sınırlıdır.

Yabancı kaynak finansmanında firmanın sahip ve ortakları mevcut hak ve yetkilerini sürdürmeye devam ederler,

Uzun vadeli borçlanma nedeniyle ödenen faizler, daha düşük vergi ödenmesine sebep olur,

Borçlanma maliyeti, esnek bir biçimde belirlenebilir,

Firma yabancı kaynak kullanarak finansman kaldıracından yararlanır ve öz sermaye kârlılığı yükselir.

Yabancı kaynak finansmanının yukarıda sayılan üstünlükleri yanında firmalar açısından oluşturabileceği çeşitli sakıncalar da aşağıdaki başlıklarla ifade edilebilir.

Yabancı kaynak kullanımı, firmayı belirli bir risk altına sokar.

Uzun vadeli borçlanmanın etkileri borç süresince devam ettiği için, işletme yöneticilerinin geleceğe ilişkin alacakları kararlardaki hareket kabiliyetleri azalır,

İşletmenin kredi değerliliğini düşürür,

Firmaların kullanabilecekleri uzun vadeli yabancı kaynaklar sınırsız değildir.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Finansmanı Yöntemleri

Uzun vadeli yabancı kaynak sağlama konusunda kullanılan yöntemler, banka ve benzeri kurumlardan sağlanan uzun vadeli krediler, tahviller, banka dışı finansman kurumlarından sağlanan krediler ve diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak birkaç başlık altında toplanabilir.

Ülkemizde ticaret bankaları, genellikle işletmelere kısa ve orta vadeli kredi kullandırdıkları için, uzun vadeli krediler çoğunlukla kalkınma bankaları tarafından sağlanmaktadır.

Tahvil ihracı, uzun vadeli kaynak sağlama konusunda en yaygın yöntemdir. Ancak ülkemizde tahvil ihracı, özel sektör kuruluşları içinde sadece anonim şirketler tarafından yapılabilmektedir. Tahvil, anonim şirketlerin uzun vadeli kaynak sağlamak için çıkardıkları, belirli bir faiz oranı üzerinden dönemsel faizlerin ve vade sonunda anaparanın ödenmesi taahhüdünü içeren bir borçlanma senedidir. Şirketler, farklı yatırım anlayışına ve risk konusunda farklı tutumlara sahip tasarruf sahipleri için tahvil yatırımını özendirmek bakımından farklı özelliklere sahip tahviller çıkarmaktadırlar. Satış şansının artırılması amacıyla firmalar, dolaşım yeteneği yönünden, teminat yönünden, yatırımcıya sağladığı haklar yönünden ve geri ödeme yöntemi yönünden çeşitli türlerde tahvil ihraç etmektedirler.

Banka dışı finansman kurumları olarak nitelendirilen emeklilik ve hayat sigortası şirketleri, topladıkları küçük ve uzun süreli fonları, banka ve benzeri kurumlardan kredi kullanmaları oldukça güç olan küçük ve orta çaplı firmalara ipotek karşılığı kredi vermek suretiyle değerlendirmektedirler.

Buraya kadar sayılan yöntemler dışında kalan diğer uzun vadeli yabancı kaynak sağlama yöntemlerini ise taşınmaz rehini ile güvence altına alınmış senet ihracı, varlığa dayalı menkul kıymet ihracı ve kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihracı olarak örneklendirmek mümkündür.