Yatırım Bütçelemesi ve Kararları

Belirli bir üre tim gücünün elde edilmesi amacıyla işletmelerde yapılan her türlü harcamaya yatırım denir. Bu harcamalar ,ister dönen varlıklara yapılmış olsun duran varlıklara yapılmış olsun işletme açısından bu harcama yatırım sayılır. Dönen varlıklara yapılan harcamalarla duran varlıklara yapılan harcamalara yatırım diyoruz, fakat yatırımlar birçok farklılık gösterir. Yatırım, genellikle gelecek dönemlerde uzun süre yarar sağlama amacıyla, işletme sermayesinden kaynak ayrılmasıdır. Sermaye bütçelemesi, işletmelerde yeni, kârlı, verimli yatırım projelerinin araştırılmasını, bir yatırım önerisindeki teknik ve pazarlamaya ilişkin etkenlerin incelenmesini ve yatırım önerisinin kâr sağlama potansiyelini belirlemek için yapılan ekonomik analizdir. Sermaye bütçelemesi, işletmelerde yeni, kârlı, verimli yatırım projelerinin araştırılmasını, bir yatırım önerisindeki teknik ve pazarlamaya ilişkin etkenlerin incelenmesini ve yatırım önerisinin kâr sağlama potansiyelini belirlemek için ekonomik analiz yapılmasını kapsayan çok yönlü bir faaliyettir.

Sermaye bütçelemesi;

i) Yatırım harcamaları için önerileri,

ii) Her önerinin riskini,

iii) Her önerinin maliye tini ve karşılığında sağlanacak yararları,

iv) Bu önerilerden seçilecek ya da reddedilecek olan için prosedürün değerlenmesinin yapılmasıdır.

Yatırımlar ,farklı kriterler esas alınarak dört şekilde sınıflandırılabilir. Bunlar; yenileme yatırımları, genişleme yatırımları, startejik yatırımlar ve modernizasyon yatırımları olarak ifade edilirler.

Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde, sermaye bütçelemesinde kullanılacak sağlıklı veriler, bilgiler ve bunlara dayalı tahminler oldukça önemlidir. Bir ya tırım projesinin değerlendirilebilmesi için en az şu verilere ihtiyaç vardır: Yatırımın harcama tutarı, sağlayacağı faydalar, faydalı ömrü, hurda değeri ve ya tırımdan beklenen verim oranı.

İşletmelerin sağlıklı ya tırım kararları alabilmesi için alternatiflerin değerlendirilmesi gerekir. işletme kaynaklarının amaca uygun en iyi sonuçları verebilecek yatırımlara tahsis edilebilmesi için yatırım projelerinin değerlendirilip doğru bir karara varılması gerekir. İşletmelerin sağlıklı yatırım kararları alabilmesi için alternatiflerin değerlendirilmesi gerekir.

Projeler, belirlilik veya belirsizlik varsayımı al tında değerlendirilir. Belirlilikte projeyle ilgili yapılan tahminlerin kesinlik göstereceği kabul edilir. Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde belirlilik varsayımıyla yaklaşım yaygın olarak yapılmakta, her işletme ve yatırımcı tarafından kolaylıkla uygulanmaktadır. Belirsizlik hâlinde ise, yapılan tahminlerin belirli olasılıklarla değişebileceği düşünülür. Belirlilik varsayımı altında yapılan proje değerleme yöntemleri kendi içinde ikiye ayrılmaktadır:

Paranın zaman değerini dikkate almayan statik yöntemler ve paranın zaman değerini dikkate alan dinamik yöntemler

Belirlilik Varsayımında Proje Değerleme Yöntemleri

• Statik Yöntemler
• Dinamik Yöntemler
• Denetim yoluyla sıralama yöntemi
• Toplam net nakit girişinin, yatırım tutarına oranı
• Yıllık ortalama nakit girişlerinin yatırım tutarına oranı yöntemi
• Ortalama yıllık gelirlerin yatırım tutarına oranı yöntemi
• Geri ödeme dönemi
• Net bugünkü değer
• İç kârlılık oranı
• Kârlılık endeksi yöntemidir.

Bir yatırımın iç kârlılık oranı (İKO), yatırımın net bugünkü değerini sıfıra eşitleyen iskonto oranıdır. İKO projeye yatırılan sermayenin kârlılık oranını gösterir. Bu oran, ayrıca projeyi üstelenen girişimciye proje finansmanında borç alma gerektiği zaman ödeyebileceği maksimum faiz oranı göstermektedir.

Net bugünkü değer yöntemi ,veri iskonto oranı üzerinden fonların tekrar yatırılacağını varsayarken iç kârlılık oranı yöntemi, dönen fonların gerçek verim oranı üzerinden işletmeye yatırılacağını varsayar. Bu durumda bu iki yöntemden hangisi daha sağlıklı sonuç verir? Bu soruya net bugünkü değer yöntemi diye cevap verilir. Çünkü iç kârlılık oranı yöntemi kullanıldığında her projenin gerçek verimi farklı olduğundan, her proje için işletmeye dönen fonlar farklı oranlar üzerinden tekrar yatırılmış gibi işlem görecektir. Net bugünkü değer yönteminde işletmeye gelen para daima aynı oran üzerinden işlem görecektir.