Bilim Felsefesi

Bilim Nedir?

İnsan var olduğu günden beri kendisine ait ihtiyaçlarını karşılamak, içinde bulunduğu çevreyi ve evreni tanımak ve onlarda oluşan olguları anlamak, olgular arasındaki ilişkileri belirlemek için çaba sarf etmektedir. Bu amaçla yapılan en önemli faaliyet ise, bilimdir.

Bilimlerin kendi içindeki kullandığı yöntem, teknik ve inceleme konu alanları açısında farklılık gösterdiği için genelde üç ana bilim dalı olarak çeşitlendirilir. Sosyal (İnsani ve Toplum) Bilimler, Fen ve Doğa Bilimleri ve Formel Bilimler.

Bilimi Niteleyen Özellikler: Bilimi niteleyen özellikler söz konusudur. Bu özelliklerin olmaması o bilimin varlığını tehlikeye sokar. Bu özellikleri şu şekilde sıralaya biliriz. Bilim olgusaldır, bilim mantıksaldır, bilim nesneldir (objektiftir), bilim genelleyicidir, bilim eleştiricidir, bilim yöntemlidir.

Bilimin Temel İşlevleri:Yapılan araştırmanın bilimin kendisi ile ilişkili olmak gibi bir işlevi vardır. Bu işlevleri şu şekilde sıralamak mümkündür; anlama işlevi, açıklama işlevi, yordama işlevi, kontrol işlevi.

Bilime Farklı Yaklaşımlar: Birçok düşünür bilimi açıklarken bir birlerinden farklı değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Ancak bu farklı yaklaşımları bilimi bir ürün olarak ele alan yaklaşımlar ve bilimi bir etkinlik olarak ele alan yaklaşımlar olarak genellemek mümkündür.

Ürün olarak Yaklaşım: Bu yaklaşım bilim diye sunulan ürünleri değerlendirmeye alarak bunları anlamaya çalışır.

Etkinlik Olarak Yaklaşım: Bu yaklaşımın temsilcileri bilimi bir etkinlik olarak kabul ederler. Bunun içinde öncelikli olarak bilim adamı, bilim adamlarını ve onların içinde yaşadığı toplumu tanımak gerektiğini ileri sürerler.

Bilimsel Düşünme: Bilimsel düşünmenin kendine özgü bir yapısı vardır. “Bilimsel düşünme, belli bir kafa disiplini gerektirir ”(Yıldırım,2005). Bilim insanı, bilimin sınırları içerisinde düşünme, sorgulama, analiz ve sentez süreçlerini gerçekleştirir. Bilim ancak belli bir zihniyet anlayışı ile olanaklı olur.

Bilimsel Düşünme Yöntemleri: Doğrudan Düşünme Yöntemi, 2.Dolaylı Düşünme Yöntemi: Kendi içinde 3’e ayrılır; Semiyotik Düşünme Yöntemi, Aksiyomatik Düşünme Yöntemi, Redüktif Düşünme Yöntemi.

Felsefe Nedir?

Dilimize Arapçadan geçmiş olan Felsefe, aslen Yunan’ca “ Philosophia ” sözcüğünden gelmektedir. Philo sevgi anlamına gelirken, sophia bilgi veya bilgelik anlamına gelmektedir. Yunanlıların “sophos” tan anladıkları şey, “beceri ve iktidar sahibi kişi” dir. Bundan dolayı bilginin sevilmesi ve istenmesi olarak felsefeyle uğraşan kişilere de filozof denmektedir.

Bilim Felsefesi

Bilimin özelliklerini, bilimsel kuramların doğasını, bilimsel yöntemin yapısını bir problem olarak konu edinen bilim felsefesi; “ gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri inceleyen felsefe dalıdır”. Felsefenin bir alt disiplini olan bilim felsefesi, bilimle ilgili sorulabilecek her türlü soruyu sorar ve bunlara yanıt arar diyebiliriz.

Bilim ve Etik

Bilimin var olabilmesi olgulara bağlıdır. Bunun için bilim değerlerle ilgilenmez. Yani bilim insanlara bilimsel bilgiyi verir insanın o bilgiyi ne şekilde kullandığı ile ilgilenmez. Bilimi üreten bilim insanlarıdır. Ancak bilim insanlarının ürettiklerini kullananlar ise teknolojiyi oluşturanlar, sanayiyi kuran iş adamları ve devleti yöneten ve o bilgilerin kullanılmasına yönelik politikalar üreten yöneticilerdir.

Etik, insanın tüm davranışlarını şekillendiren bir potansiyele sahiptir. İnsanın sadece siyasal olgular değil, tüm evren, eşyanın düzeni karşısındaki duruşu ve tutumunu belirleyen ana unsur, epistemolojik ve aksiyolojik yargılarıdır. Yani etik yargılar, bilgiler ile beraber insanın evren karşısındaki duruşunu belirler. Bu açıdan tüm insani davranışların ve tutumun kökeninde, bilgi ve değerlere ilişkin yargılar yer alır.