Kimyasal Maddelerde Etiket ve İşaretleme

Yaşamımızın bir parçası hâline gelen kimyasal maddeler beslenmemizi, sağlığımızı, yaşam kalitemizi doğrudan ve dolaylı etkilemektedir. Kimyasal maddeler, elleçlenirken ve depolanırken maddelerin yapısal tehlikeleri nedeniyle son derece dikkatli olunmalı ve mevcut kurallara harfiyen uyulmalıdır. Kimyasal maddelerin yapısal tehlikeleri yanı sıra birbirleriyle uyumsuzlukları da söz konusudur. Bu uyumsuzluklar nedeniyle bazen çok şiddetli reaksiyonlar ve kazalar meydana gelebilir

Kimyasalların birçoğunun üretim aşamasından başlamak üzere elleçlenmesi ve kullanımında çevre ve insan sağlığı üzerinde potansiyel ters etkilere sahip olduğu ve kısa veya uzun dönemde zararlı etkilere sahip olduğu, hatta tedavisi ve geri dönüşü mümkün olmayan etkiler yaptığı bilinmektedir.

Güvenli kullanım için en önemli husus; sınıflandırma etiketleme ve ambalajlama işinin doğru yapılmasıdır.

Etiket, bir kimyasalın zararlılıklarını ve bu zararlılıklarına karşılık alınacak önlemleri öğrenmek için başvurulacak en uygun araçtır. Bu nedenle bir etiket; okuyana mesajını hızlı, açık, sade, anlaşılır bir dilde ve şekilde sunmalıdır.

Tüm kimyasalların özelliğini (kimyasal ismi, fiziksel özelliği ve ticari ismi) açıkça belirtecek şekilde etiketlenmesi, tehlikeli kimyasalların etiketlerinde ayrıca zararlı, zehirli, patlayıcı vb. özelliğini belirten sembolün, zararlılık ve önlem bilgilerinin bulunması gereklidir.

Doğru kimyasal etiketleme, yıllardır dünya kimya endüstrisinin başta gelen problemlerinden biridir. Ülkeler arasında kimyasalların etiketleme kurallarının birbirinden farklı olması, ülkelerarası ticarette de sorunlar yaratmaktadır.

Etiketleme bu kadar yüksek önem seviyesine sahip olduğundan Birleşmiş Milletler tarafından Küresel Uyum Sistemi (GHS Globally Harmonized System) bu amaç doğrultusunda meydana getirilmiştir.

Ülkemiz de CLP/SEA yönetmeliğini yayımlayarak küresel uyumluluk sistemine (GHS) geçmiştir. Bu kapsamda bir etiket en az şu bilgileri kapsamalıdır.

Tedarikçinin adı, adresi ve telefon numarası
Ambalaj üzerindeki miktar başka bir yerde belirtilmediği sürece halka sunulan ambalaj içindeki madde ve karışımın nominal miktarı
Maddenin veya karışımın kimliği (IUPAK ve CAS)
Zararlılık işaretleri (Piktogramlar)
Etikette bulunması gereken sembol, etiketin en az on beşte birini kaplamalı ve 1 cm2'den küçük olmamalıdır.
Uyarı kelimeleri (Telikel, Dikkat)
Zararlılık ifadeleri (H)
Önlem ifadeleri (P)
İlave bilgi bölümü (Gerekiyorsa EUH ifadeleri )
Etikette bulunması gerekli bilgiler, fondan açıkça göze çarpacak ve kolaylıkla okunabilecek büyüklükte ve aralıkta olmalıdır.
Etiket dili Türkçe olmalıdır.

Etikette bulunması gereken sembol, etiketin en az onbeşte birini kaplamalı ve 1 cm2den küçük olmamalıdır.

“Toksik değildir”, “Zararsızdır”, “Kirletici değildir”, “Ekolojiktir” gibi madde veya karışımın tehlikesiz olduğunu göstermeyi amaçlayan ifadeler ile madde veya karışımın zararlarının önemsenmemesine yol açabilecek diğer ifadeler, tehlikeli madde veya karışımın ambalajı veya etiketi üzerinde yer almamalıdır.

Sonuç olarak mevzuatlara uygun önlemler alındığında:

Kimyasallar hakkında daha güçlü bir zararlılık iletişimi

Güvenli kullanım

Kimyasalların zararlı özelliklerinden kaynaklanan sağlık problemlerinin ve çevre kirliliğinin giderilmesi için gereken maliyetlerin azalması

Kimyasallardan kaynaklanan kazaların en aza indirilmesi

Ticarette karşılaşılan teknik engellerin de önüne geçilmesi sağlanmış olacaktır.