Etiketleme ve İşaretlemenin Gerekliliği Ve Önemi

İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin önceden belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilmesi, zamanında ve doğru olarak değerlendirilmesi, derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin tespit edilmesi çok önemlidir. Bu amaçla gerçekleştirilebilmesi gerekli olan risk değerlendirmesi çalışmalarının yapılabilmesi, önleyici faaliyetlerin doğru ve zamanında gerçekleştirilebilmesi için tüm çalışanların doğru bilgiye ulaşmaya ihtiyaçları vardır.

Üretimden satışa, depolamadan taşımaya, bakım onarım faaliyetlerinden kalite kontrol çalışmalarına kadar yapılan her türlü faaliyette görev alan çalışanların kullandıkları tüm malzeme, ekipman ve kimyasalların insan ve çevre sağlığı üzerindeki etkilerini bilme hakları vardır. İşte bu nedenle işaretleme, etiketleme ve güvenlik bilgi formları, kimyasallardan etkilenme durumunda çevre ve insan sağlığının olumsuz etkilerden korunmasında ve olumsuz etkilerin kontrol altına alınmasında çok önemli unsurlardır.

Kimyasal madde ambalajları üzerindeki etiketler çok önemli bilgi kaynaklarıdır. Etiketler daima ambalajların üzerinde bulunmalı ve etikette belirtilen madde ile kabın içindeki kimyasal maddeler aynı olmalıdır. Kimyasal maddelerin özelliğini (kimyasal formülü, kimyasal ve ticari isimleri fiziksel özellikleri) açıkça belirtecek şekilde etiketlenmesi ve kimyasalların etiketlerinde ayrıca zararla ilgili özel bilgilerin belirtilmesine yarayan (fiziksel, sağlıksal ve çevresel) işaretlerin bulunması gerekir.

Üretici, satıcı ve kullanıcı arasında bir iletişim aracı olan etiket; Fransızca'daki ”etiquette” sözcüğünden dilimize girmiştir. Türk Dil Kurumuna göre “bir malın tür, miktar, fiyat gibi niteliklerini veya defter, kitap gibi şeylerin kime ait olduğunu belirtmek için üzerine konulan küçük kağıt ” olarak tanımlanmıştır.

Çalışma hayatında, kullanılan kimyasallara bağlı olarak meydana gelebilecek iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenebilmesi için de tüm çalışanların doğru bilgiye ulaşmaları önemlidir. İşaretleme ve etiketlemede amaç, belirlenen mesaj ve/veya bilginin hedef kişi veya kişilere iletilmesi ve bu sayede insan sağlığı ve çevre üzerinde oluşabilecek zararların önlenmesinin, kontrolünün ve takibinin sağlanmasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği açısından büyük öneme sahip olan ve kimyasalların etiketlenmesi ve işaretlenmesi ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan üç temel yönetmelik vardır.

• Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik
• Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik.
• Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik.

Etiketleme ile ilgili tüm yönetmeliklerde ortak nokta, piyasaya arz edilen ürünlerden kaynaklanabilecek sağlık ve güvenlik sorunları hakkında bilgilendirilmesidir.

İşaret; anlam yükletilen şey, anlamlı iz, el, yüz hareketleri ile gösterme ya da bir şeyi bir vasıta ile göstererek bildirme olarak tanımlanır. Diğer bir deyişle insanlar arasında görüşmeyi ve anlaşmayı sağlayan sembollere işaret denilir.

Çalışma hayatında işaretleme ve etiketleme yapılmasının amacı, olası iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesini sağlamak için çalışanları uyarmak ve kullanılan kimyasal maddeler ve ekipmanlar hakkında bilgilendirmektir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca yayınlanan ve uygulanmasının zorunlu olduğu Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği bu konudaki temel dokümandır. Söz konusu yönetmelikte de Sağlık ve Güvenlik İşaretleri; özel bir nesne, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renkli, sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veya talimat veren ya da tehlikelere karşı uyaran işaretler olarak tanımlanmıştır. Bu durumu tanımlayan veya özel bir davranışa sevk eden ve bir işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey üzerinde kullanılan şekiller ise sembol ya da piktogram olarak tanımlanmıştır.

İşaretlemeden beklenen faydanın sağlanabilmesi için tüm işaretler ve bağlı sistemleri düzenli olarak kontrol edilmeli ve bakımları yapılmalıdır.