Perslerin Yunanistan’ı İşgali

Batı Anadolu'da Pers Hâkimiyeti

Persler İÖ 6. yüzyıl ortalarından itibaren Mezopotamya, Suriye, Levant, Anadolu, Mısır ve Trakya'yı fethederek Ege kıyılarından İran’a kadar uzanan büyük bir imparatorluk kurdular. Batı Anadolu'nun iç kesimindeki Lydia krallığı Persler tarafından ortadan kaldırılınca, Batı Anadolu kıyılarındaki Yunan kent devletleri de Perslerin kontrolüne girdi.

Ionia ve Miletos: İÖ 6. yüzyılda Batı Anadolu’nun tarımsal potansiyeli ve ticari girişimcilikleri sayesinde büyük bir refaha kavuşmuşlardı. Ionia kentleri arasında Miletos en ön sırada gelmekteydi. Yunan felsefesinin temelleri bu dönemde Miletos'ta atılmıştır.

Lydia Krallığı: İÖ 7 yüzyılda Lydia krallığı Ege kıyılarından İç Anadolu’daki Kızılırmak’a kadar olan bölgedeki hâkimiyetiyle Anadolu’daki en güçlü devlet idi. Lydialılar Batı Anadolu’daki Yunan kent devletlerine de egemen olmuşlardı. Lydia karalığına İÖ 546 yılında Pers kralı II. Kyros son vermiştir. Lydialılar kara ticaretinde oldukça gelişmiş idiler. Lydialılar sahip oldukları ticari girişimcilik ve altın sayesinde sikkeyi icat etmişlerdir.

Persler: Pers imparatorluğu kral II. Kyros (İÖ 559 -529) tarafından kurulmuştur. Kyros Mezopotamya, Suriye, Levant ve Anadolu’yu fethetmiştir. Ardıllarından Kambyses (İÖ 529- 522) Mısır ve Kıbrıs’ı, I. Dareios (İÖ 522- 486) Trakya’yı fethederek devleti en geniş sınırlarına ulaştırmışlardır. Persler böylesine geniş topraklara yayılmış imparatorluğu yönetmek için bir nevi eyalet sistemi olan satraplık sistemini geliştirmişlerdir. Krallar yine bu amaçla ülke boyunca yollar inşa etmişler ve gelişmiş bir posta sistemi kurmuşlardır. Persler temelinde iyi ile kötünün, gerçek ile bir mücadelesinin var olduğu Zerdüşt dinine mensuptular. En büyük tanrıları Ahuramazda idi.

Pers-Yunan Savaşları (İÖ 499- 449)

Pers idaresinin olumsuz etkileri Ionia ketleri arasında Pers karşıtı bir ayaklanma çıkmasına yol açmış, bu ayaklanmaya Kıta Yunanistan'ından kentlerin destek vermesi Perslerin Yunanistan'a yapacağı seferlerin nedenlerinden biri olmuştur.

Ionia Ayaklanması (İÖ 499- 493): Miletos tiranı Aristagoras Persleri teşvik ettiği bir askeri seferin başarısız olması sonucu cezalandırılacağından Perslere karşı isyan etti. Bu ayaklanmaya kısa sürede diğer birçok Ionia kenti de katıldı. Ayaklanmaya Kıta Yunanistan’ından Atina ve Euboia Adası'ndaki Eretria kentleri de destek verdi. Ayaklanma İÖ 494 yılında Persler tarafından bastırıldı.

Marathon Savaşı (İÖ 490): Pers Kralı Dareios Ionia ayaklanmasına verdikleri destekten dolayı Atina ve Eretria’yı cezalandırmak için Yunanistan’a bir ordu gönderdi. Devlet adamı ve komutan Miltiades komutasındaki Atinalılar İÖ 490 yılında Marathon ovasındaki savaşta Pers ordusunu mağlup ettiler.

Kserkses’in Yunanistan Seferi (İÖ 480- 479): Yunanistan’ı fethetmek amaçlı ikinci sefer Dareios’un oğlu ve ardılı Kserkses tarafından yapıldı. İÖ 480 yılında Thermopylai ve Artemision Savaşları’nı Persler kazandı. Atina Pers ordusu tarafından yağmalandı. Aynı yıl yapılan Salamis deniz savaşını Yunan donanması kazandı. Ertesi yıl Plataiai’da Pers ordusu, Mykale’de Pers donanması mağlup edildi. Persler nihayetinde geri çekildiler .

Delos Birliği: Plataiai ve Mykale’deki başarıların ardından İÖ 478/477 yıllarında Atina liderliğinde Delos adası merkezli Pers karşıtı bir birlik kuruldu. Nihayetinde 200’e yakın Yunan kent devletinin katıldığı bu birlik zamanla Atina İmparatorluğu’na dönüştü.

Eurymedon Savaşı ve Sonrası: Delos birliğinin donanması İÖ 466 yılı civarında Eurymedon Nehri'nin ağzında Pers donanmasını mağlup etti. Daha sonra Kıbrıs’a sefer düzenledi. Yunanlılar Mısır’daki bir isyana destek verseler de İÖ 454 yılında mağlup oldular. Böyle İÖ 5. yüzyıl ortalarından itibaren Pers -Yunan savaşları sona erdi.

Pers-Yunan Savaşlarının Sonuçları: Pers -Yunan savaşları Yunanlılar arasında kültürel bir ortak kimlik oluşumunda rol oynadı. Atina ve Sparta kentleri Yunan dünyasının lideri olarak ön plana çıktılar.