Dil ve Konuşma Bozukluğu

Giriş

Dil, iletişimin aracı olarak tanımlanırken, konuşma ise, dildeki kodların işitilebilir şekilde ifadesi ya da fonasyon, rezonasyon ve artikülasyondan oluşan sürecin bir ürünü olarak ifade edilir.

TUİK (2010) verilerine göre dil ve konuşma bozukluklarının diğer engeller arasında %2 civarında olduğu bulunmuştur.

Dil ve Konuşma Bozukluklarının Tanımları

Dil ya da konuşma bozukluğu, çok genel anlamıyla niteliği belirlenmemiş iletişim sorunları için kullanılmaktadır.

Bu iki kavram arasında bir ayırım yapılmakla birlikte "dil" ve "konuşma" terimleri ve tanımlamaları birbirinin yerine kullanılmış olsa da iki kavramda farklı bozukluklara vurgu yapmaktadır

Konuşma bozuklukları, konuşma düzeneğinde bilinen herhangi bir organik, yapısal zedelenme ya da işlevsizlik sonucu dili ses kanalı ile iletme yeteneğine ilişkin bozukluklar olarak tanımlanırken, dil bozuklukları, dilin anlamı örgütlenmesi, ifade edilmesi yeteneğine ilişkin bozukluklar olarak ele alınmaktadır.

Dil ve Konuşma İle Beyin İlişkisi

Dilin, beynin iki yarıküresinden biriyle daha yakından ilgili olduğu düşüncesi ise ilk kez Marc Dax (1770 -1837) ortaya atmıştır.

Beynin sol yarıküresinde, belirli bir bölgedeki hasar sonucu konuşma eyleminin ortadan kalktığını ilk kez Paul Broca (1824 -1880), patolojik incelemeler sonucu ortaya koymuştur.

Beyinde dil ve konuşma bozukluklarına neden olan alanların; anlama ve alıcı dilden sorumlu olarak bilinen Wernicke alanı ile frontal kortikal bölgede yer alan konuşulan veya ifade edici dilden sorumlu olarak bilinen Broca alanının olduğu belirlenmiştir

Dil ve Konuşma Bozukluklarının Nedenleri ve Sınıflandırılması

Dil ve konuşma bozukluklarının sınıflandırılmasında farklı sınıflandırmaların yapıldığı dikkati çekmektedir. Bu sınıflandırmalar nedenlere dayalı/ tıbbi sınıflandırmalar ve betimleyici sınıflandırmalar şeklinde olmaktadır.

Nedensel sınıflandırmalar, dil ve konuşma bozukluğu olan bireylerde klinik tanıya dayalı olarak farklı özeliklerini ortaya koyacak şekilde ele alınmıştır.

Betimleyici sınıflandırmalar, gelişimsel temelli olarak ele alınmaları nedeniyle hem nedenlere hem de nedenlerin ilişkili olduğu durumlara değinerek iki yönlü bir sınıflamayı içine almakta ve eğitime vurgu yapmaktadır

Dil Bozuklukları Türleri

Dil bozuklukları, dil ve konuşma bozukluklarının nedenleri ve sınıflandırılması farklı nedenler ile farklı boyutlarda görülebilmektedir. Bu nedenle zaman içinde farklı temeller ele alınarak yapılan sınıflandırmalar altında farklı dil bozukluk türleri görülebilmektedir.

Dil sorunları, dilin üç ana bileşeni olan biçim, içerik ve kullanım temelli olduğu dikkati çekmektedir.

Konuşma Bozuklukları Türleri

Konuşma bozukluğu genel olarak, konuşma üretimini sağlayan -solunum, sesleme ve artikülasyon sistemlerinden birinde ya da bir kaçında görülen bozukluktur.

Dil ve Konuşma Bozukluklarında Değerlendirme

Dil ve konuşmanın değerlendirilmesinde farklı yaklaşımlar kullanılmakla birlikte, kullanılan her yaklaşımın güçlü ve zayıf yönleri bulunmaktadır.

Değerlendirme sürecinde, tarama ve yönlendirme, değerlendirme bulgularının yorumlanması, müdahale planının yapılması ve süreç ile ilgili sonuçların izlenmesini gibi aşamaları içermektedir.

Dil ve konuşma alanında çalışan profesyoneller dil gelişimini desteklemek için dört değerlendirme yaklaşımından yararlanmaktadırlar: norm bağımlı, ölçüt bağımlı, performans temelli ve dinamik değerlendirme yaklaşımlarıdır .

Dil ve Konuşma Bozukluklarında Müdahale

Dil ve konuşma bozuklukları, görme, işitme, zihin gibi pek çok engel ile görülmesi nedeniyle farklı eğitimsel ve müdahale programı ile desteklenmektedir.

Farklı engel nedeniyle özel eğitim gereksinimi olan bireylerin dil ve konuşma bozuklukları uzun yıllardır eğitimlerinin bir parçası olmakla birlikte, sadece ve direkt dil ve konuşma bozukluklarına yönelik eğitime son yıllarda önem verilmeye başlanmıştır

Bu doğrultuda dil bozukluklarında birey merkezli, terapist merkezli ve karma yaklaşım kullanılmaktadır.