Zihinsel Engelli Bireyler ve Aileleri

Tarihsel süreç içerisinde zihinsel yetersizliği olan bireyleri tanımlamak amacıyla idiot, zeka eksikliği, embesil, moron, zeka geriliği ve zihinsel yetersizlik gibi ifadeler kullanılmıştır.

Zihinsel engeli olan bireyleri tanımlamada kullanılan terimlerinin örseleyici olduğu düşüncesiyle zi hinsel yetersizliği olan birey ifadesi kullanılmaya başlanmıştır.

Zihinsel Yetersizliğin Tanımı

Amerikan Zeka Geriliği Birliği (AAMR)’nin (2010) tanımına göre zihinsel yetersizlik, “zihinsel işlevlerde ve uyumsal davranışlarda gözlenen önemli düzeyde sınırlılıkların karakterize ettiği; bilişsel, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren bir yetersizlik türüdür ve bu yetersizlik 18 yaşından önce ortaya çıkmaktadır”.

AAMR’nin yapmış olduğu tanılarda üç ölçüt dikkati çekmektedir. Bunlar; zihinsel işlevlerde anlamlı sınırlılıklar, uyumsal davranışlarda anlamlı sınırlılıklar ve gelişim döneminde ortaya çıkmış olmasıdır.

Zihinsel yetersizliğin 18 yaşından sonra ortaya çıkması durumu zihinsel yetersizlik olarak adlandırılmamaktadır .

Zihinsel Yetersizliğin Yaygınlığı

Nüfus ve Konut Araştırması”na göre yeni bilgi ve becerileri öğrenmede ikkatini toplamada çok zorlandığını veya hiç yapamadığını beyan eden nüfusun oranı (3 ve daha yukarı yaş) %2'dir [10].

Zihinsel Yetersizliğin Nedenleri

Zihinsel yetersizliğin birçok nedeni olduğu bilinmekle birlikte, pek çoğunun nedeni henüz açıklanamamaktadır. Zihinsel yetersizliğin nedenleri oluş zamanına göre doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası nedenler olarak ele alınmaktadır.

Doğum Öncesi Nedenler

Kromozomal bozukluklar (Örneğin, Down sendromu, Fragile X, William sendromu, Prader -Willi sendromu), metabolizmanın işleyişiyle ilgili sorunlar,), beyin gelişimi ile ilgili sorunlar ve çevresel sorunla

Doğum Anı Nedenler

Bebeğin doğum sırasında kordona dolanması nedeniyle oksijensiz kalması ve beyin sarılmasından kaynaklanan beyin incinmesi gibi durumlar, ayrıca, erken doğum, geç doğum, plesantaya ait anomaliler, doğum kanalının darlığı, doğumda kullanılan forseps, vakum benzeri araçların yanlış kullanımı gibi etmenler

Doğum Sonrası Nedenler

Bireylerin zihinsel yetersizliğine neden olan doğum sonrası etmenler arasında geçirilen hastalıklar (örneğin menenjit), metabolik bozukluklar (hipotiroidizm, hipoglisemi), bakteri, virüs ve mantara bağlı merkezi sinir sistemi hastalıkları, kazalar, yetersiz beslenme ve fiziksel istismar sayılabilir

Zihinsel Yetersizliğin Sınıflandırılması

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin sınıflandırılmasında beş yaklaşımdan söz etmek mümkündür. Bunlar; zihinsel yetersizliğin nedenlerini temel alan sınıflandırma, tıbbi sınıflandırma, eğitsel sınıflandırma, zeka bölümü puanına göre sınıflandırma ve zihinsel yetersizliği olan bireylerin destek ihtiyaçlarını temel alan sınıflandırmadır.

Tanılama

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin tanılamasında, Zihinsel yetersizliğin tanılamasında AAMR’nin önerdiği üç aşamalı tanılama sisteminden yararlanılmaktadır.

Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Özellikleri

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin normal gelişim gösteren bireyler ile benzer gereksinimlere sahip olmakla birlikte gelişimsel özellikleri farklılık göstermektedir.

Zihin Yetersizliği Olan Bireylerin Bilişsel Özellikleri

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin genel olarak bilişsel özellikleri; dikkat problemleri, zayıf bir bellek, yavaş öğrenme, güdülenme azlığı, öğrendiklerini genelleme güçlüğü ile birlikte transfer etme, prova etme ve ayırt etmede yaşadıkları güçlüklerdir.

Zihin Yetersizliği Olan Bireylerin Dil ve Konuşma Özellikleri

Dil ve konuşmaya ilişkin problemler zihinsel yetersizliği olan bireylerde en fazla ortaya çıkan ek yetersizlik türüdür. İletişim ve dil becerilerini yaşıtlarından daha geç kazanmaktadırlar.

Zihin Yetersizliği Olan Bireylerin Sosyal-Duygusal ve Davranışsal Özellikleri

Uyumsal davranışlar ve sosyal beceriler bileşenlerinden oluşan sosyal yeterlik, zorluklarla baş etmeyi sağlamakta, seçimler ve fırsatlarla karşılaşıldığında uygun davranışları sergilemede etkili olarak görülmektedir.

Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Aileleri ile Sosyal Destek Algısı

Zihinsel yetersizlik, gözlem, kontrol, bakım, tedavi ve rehabilitasyon gerektiren, yaşam boyu devam eden bir sorundur.

Zihinsel yetersizliği olan bir bireye sahip olmak ekonomik, psikolojik, eğitim ve bakım konularında yaşanan güçlüklerin yanı sıra aile çevresi ve sosyal çevreyle ilişkilerde de sorunlara neden olabilmektedir.