İşletme Kavramı ve Hizmet İşletmeleri

İnsan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla insanlar için fayda oluşturan ürün ve/veya hizmetlerin üretildiği veya satıldığı ya da her iki çabanın birlikte gerçekleştirildiği sistemlere işletme adı verilir. İşletmeler, birbirlerinden bağımsız hareket eden, hukuki, ekonomik, teknik, sosyal ve dinamik organizasyonlardır. Açık bir sistem olan işletmeler günümüzde politik, ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik, yasal ve çevresel faktörlerin hızla değiştiği ve geliştiği dinamik bir ortamda faaliyet göstermektedir. Bu anlamda işletmelerin içinde bulunduğu bu ortamdaki değişimin ve gelişimin farkında olup proaktif hareket etmesi, işletmelerin ulusal ve uluslararası rekabetçiliğinde çok önemlidir. Bu değişim ve gelişmeleri öngöremeyen işletmelerin günümüzün yoğun rekabet ortamında hayatta kalabilmeleri oldukça zordur.

İnsanlar, tatmin edilmesi istenen çeşitli ihtiyaçlara sahiptir. İnsan ihtiyaçları konusunda en bilinen çalışmalardan biri Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramididir. Maslow’a göre insanların fizyolojik, güvenlik, bir gruba ait olma (sosyal), saygı görme (psikolojik) ve kendini gerçekleştirme (başarma) ihtiyacı şeklinde beş tür ihtiyacı bulunmaktadır.

İşletmeler birçok farklı amaca sahip olarak kurulabilirler. Farklı düzeylerde olsa da birçok işletmenin amacı kâr elde etme, topluma hizmet sunma ve işletmenin varlığını (yaşamını) sürdürmedir. Ayrıca günümüzün acımasız yoğun rekabet ortamında işletmeler, kabul görmüş temel işletmecilik ilkelerini takip etmek zorundadırlar. Bu ilkeler; kârlılık, verimlilik, ekonomiklik olarak sıralanabilir. Bu ilkelerde belirlenen hedefler; işletmelerin başarı ya da başarısızlık ölçütü olur.

İşletmeler farklı şekillerde sınıflandırılan çeşitli işlevlere (fonksiyonlara) sahiptir. İşletmelerin büyüklüğüne ve özelliklerine göre sahip olabileceği işletme işlevleri; üretim, pazarlama, finans, muhasebe, insan kaynakları, halkla ilişkiler ile araştırma ve geliştirme şeklinde sıralanabilir.

İşletmeler çeşitli açılardan sınıflandırılabilirler. Buna göre işletmeler; büyüklüğüne, iş koluna, üretilen ürün ve hizmet cinsine, sahiplik veya mülkiyet durumuna ve yasal yapılarına göre sınıflandırılabilir.

Hizmetleri ürünlerden ayıran bazı özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler; hizmetlerin soyut olması (dokunulmazlığı), hizmetlerin (stoklanamaması) depolanamaması, hizmetlerin türdeş olmaması, hizmetlerde mülkiyetin el değiştirmemesi ve hizmetlerde üretimle tüketimin aynı anda olmasıdır.

Girişimcilerin ve/veya işletme yöneticilerinin yararlandığı ve işletme bilimiyle doğrudan ve dolaylı olarak yakından ilişkili olan birçok bilim dalı ve alan vardır. Ekonomi, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, hukuk, matematik, istatistik ve teknoloji bu alanlardan bazılarıdır.

Son 25 yılda baş döndürücü bir şekilde ilerleyen teknolojik gelişmeler sadece işletme faaliyetlerini etkilemekle kalmamış, işletmelerin teknolojik değişime ayak uydurmasına neden olmuştur. 1990’lı yıllarda bilgisayar alanında başlayan hızlı teknolojik devrim, 2000’li yıllarla birlikte öne internet, web siteleri, sosyal ağlar, mobil teknolojik ve aplikasyonlarla birlikte birçok sektörü ve dolayısıyla işletmeyi bir nevi dönüşüme sokmuştur. Günümüzde hemen her işletmenin bir web sitesi bulunmakta, yine birçok işletme sosyal ağlarda kendine yer edinmeye çalışmaktadır. Özellikle son yıllardaki teknolojik gelişmeler, sadece işletmelerin değil, tüketici olarak insanların da değişime ayak uydurmasına neden olmuştur.