Eğitim Nedir? Eğitimle İlgili Temel Kavramlar

İnsanlığın ortaya çıktığı andan itibaren eğitim de eş zamanlı olarak var ola gelmiştir. Nitekim insanoğlu varlığını korumak ve geleceği şekillendirmek için eğitime gereksinim duymaktadır. Toplumun her kesimine hitap eden eğitim, önce ailede başlar ve okul öncesinden itibaren hayatın her kademesinde yerini alır.

Eğitimle alakalı olan kavramlar şunlardır: kültür, kültürleme, öğrenme, öğretme-öğretim ilişkisi, aile- okul ilişkisi, örgün eğitim, yaygın eğitim, halk eğitim, hizmet içi eğitim, uzaktan eğitim.

Eğitim, her kuşağın kendisini izleyecek olanalara, o güne dek ulaşılmış gelişme aşamasını korumak ve mümkünse yükseltmek niteliği kazandırma amacıyla verdiği kültürdür. Ayrıca eğitim, kazanılan zihin ve becerilerin türü ve gelişen ahlaksal niteliklerin bütünüdür. Başka bir tanımda ise; insanın değerlerini bireyselliğine uygun olarak kendi tarzında, vicdanında örgütlemesi için kültür vermesidir. .

Kültürel özelliklerin yeni kuşaklara aktarılması kültürleme olarak adlandırılabilir. Kültürlemenin kasıtlı olarak yapılması ise eğitimdir. Okullar kültürlenmenin planlı ve programlı bölümünde yer alırken, aile yaşantısı ve toplum içindeki günlük yaşam deneyimleri plansız kültürleme ifadesine uygun düşer.

Kültürün aktarılamasında önemli işlevi olan öğrenme, tekrar ya da yaşantı sonucu davranışta meydana gelen oldukça kalıcı bir değişiklik olarak tanımlanmaktadır.

Öğretme işi, öğrenmenin sağlanması ya da davranış değişikliği oluşturmak için çevrenin düzenlenmesi olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla öğretme ve öğrenme derken aynı süreç kastedilmiş olur. Aile, çocukların hayata gözlerini açtıkları ilk ve en önemli sosyalleşme yeridir. Aile, yüz yüze ve içten ilişkilerin en kuvvetli olduğu birincil gruplardandır. Çocuk konuşmayı, duygusal paylaşımı ve toplumsal dünyayı ilk defa aile içinde öğrenmeye başlar. Okullar ise bilgi ve insan işleyen kurumlar olmakla birlikte, bireyin bilincini de şekillendirir. Bu yüzden ailede başlayan toplumsallaşma süreci okulda devam eder.

Bir ülkede mevcut yasalar çerçevesinde, belirli bir plan ve programla, belli bir yaş grubuna, okul ortamında verilen eğitime örgün eğitim denir.

Yaygın eğitim daha çok okul dışı, yani örgün eğitimden yararlanamamış veya çeşitli konuda yeniden eğitim almak isteyen yetişkin bireyler için düzenlenen geniş kitlelere ulaşan eğitimdir.

Örgün eğitim dışında yapılan etkinliklerin büyük kısmı halk eğitim merkezlerinde verilmektedir.

Yaygın eğitimin bir bölümünü de hizmet içi eğitim oluşturmaktadır. Hizmet içi eğitim özel ve tüzel kişilere ait olan iş yerlerinde, belli bir maaş ya da ücret karşılığında işe alınmış bireylerin görevleriyle ilgili bilgi, beceri ve tutum kazanmalarına yardımcı olmak amacıyla yapılan eğitimdir.

Uzaktan eğitim, eğitim teknolojileri ve uzaktan eğitim kanalları vasıtasıyla, eğitici ve öğreticilerin fiziksel olarak birbirinden ayrı bir ortamda gerçekleşen, eğitim ve öğretimi ülkenin her yerine, her bireyine ulaştırabilen eğitimidir.

İnformal eğitim, hayat içinde kendiliğinden olan bir süreçtir. Bu eğitim insanların sokakta, evde, işyerlerinde kısacası yaşamın içinde rastgele bir şekilde öğrendikleri bilgileri kapsamaktadır. Bu tür öğrenmeler kurumlar, aile, sokak, iş yeri, kitle iletişim araçları, sosyal alanlar, okullar ve bireyin diğer bireylerle etkileşime girdiği her türlü yerde olabilir.