Teknolojik Afetler

Teknolojik afetler; yaşam, varlık ve çevrenin zarar görmesi ve yok olması ile sonuçlanan insan inavasyonunun (yenileşiminin) negatif sonucu olarak tanımlanabilir. Doğası gereği tehdit eden yeni bir afet türüdür ve sonuçları oldukça az bilinmektedir. Tahmin edilmesi oldukça zordur.

Teknolojik Afet Türleri

Teknolojik afetlerin türleri taşımacılık, altyapı, endüstriyel, yapısal ve yönelimsel olmak üzere beş ana başlıkta değerlendirilebilir.

Taşımacılık afetleri: Kara, deniz ve hava taşımacılığı kompleks ve pahalı altyapı, insan veya aracı kapsamaktadır.

Havayolu kazaları, oldukça nadir meydana gelmesine rağmen çok sayıda insanı kapsadığı için katastrofiktir (ölümcül).

Demiryolu kazaları, hem yolcu hem de kargo/nakliye trenlerinde meydana gelmektedir.

Denizyolu kazaları, demiryolu kazaları gibi yolcu ve kargo gemilerini kapsamaktadır.

Karayolu kazaları, en yaygın taşımacılık kazasıdır. Bu kazalarda, olay bazında yaralanma ve ölüm sayısı az olmasına rağmen toplam bilanço çok yüksektir. Karayolu kazalarında en ciddi etkiler tehlikeli madde taşımacılığında gözlenmektedir.

Altyapı afetleri: Kamu hizmetleri, diğer varlıklar (devlet tarafından işletilen veya özel) ve kritik sistemler ile öncelikli bağlantılıdır. Bu afetlerin sonuçları hayati hizmetlerin kaybı, yaralanma, ölüm, maddi hasar veya bunların bileşimini kapsamaktadır.

Endüstriyel afetler: Üretilen, depolanan, taşınan veya kullanılan tehlikeli maddelerin neden olduğu kazalardır. Endüstriyel afetlere konu olabilecek kazalar, tehlikeli madde prosesleri ve depolanması kazaları ile ham madde ekstraksiyonu (özütleme) kazaları olarak iki ana başlık altında değerlendirilebilir.

Yapısal yangınlar ve arızalar: Dünyada zengin veya fakir tüm ülkelerde önemli bir tehlikedir. Her birey, ev, iş yeri, eğitim, devlet hizmetleri ve ticari konular için bir bina yapısına bağlı hayatını idame ettirmektedir. Dolayısı ile bu riske maruz kalmak çok yüksektir.

Yönelimsel, sivil ve siyasi afetler: Topluma zararlı ve düzene karşı eylemleri yürütmek için insanların bilinçli kararının sonucudur ve bir kaza ile meydana gelmemektedir. Terörizm, konvansiyonel (klasik) silahlar, kimyasal savaş ajanları, biyolojik ajanlar, nükleer ve radyolojik silahlar, sivil kargaşa (protesto, grev, isyan), izdihamlar, cinayet, savaş bu afetlere örnek olarak verilebilir.

Ülkemizde Meydana Gelen Teknolojik Afetler

Ülkemizde en çok karayolu ulaşım kazalarının (taşımacılık afetleri) meydana geldiği, en fazla ölü sayısına ise yangınlar sonunda ulaşıldığı görülmektedir.

Teknolojik Afetlerin Nedenleri

Teknolojik afetlerin nedenleri insanî, organizasyonel (prosedürler, belgeler) ve teknolojik olarak üç ana başlıkta değerlendirilmektedir. İnsan, teknik, organizasyonel, operasyonel, uyarı, tetikleyici olay ve savunma faktörü, teknolojik afetlerin dâhilî faktörleridir. Teknolojik afetin, mevzuat, altyapı ve afet hazırlık durumu gibi haricî faktörleri de vardır.

Doğal Afetlerin Tetiklediği Teknolojik Kazalar

Deprem, sel ve fırtına gibi doğal afetler, kimyasal tesis veya petrol ve gaz boru hatlarına zarar verebilmekte, tehlikeli maddelerin salınımına neden olmaktadır. Bu kazalar “Doğal Afetlerin Tetiklediği Teknolojik Kazalar (NATECH - Natural hazard -triggered technological accidents)” olarak tanımlanmaktadır.

RAPID -N, NATECH risk değerlendirmesi/haritalandırması ve NATECH konusunda bilgi paylaşımını sağlayan açık erişim ortamıdır.