Afetin Tanımı ve Kapsamı

Bir olayın afet olarak nitelendirilebilmesi için insanları veya insanların yaşamını sürdürdüğü çevrenin genel hayatını etkileyecek kadar büyük olmalıdır. Afetler oluşum kaynaklarına, oluşum hızlarına, etki seviyelerine göre sınıflandırılabilir.

Oluşumlarına göre afetler doğal kaynaklı afetler ve beşerî (insan) kaynaklı afetler olarak tasnif edilmektedir ve bu afetlerin sınıflandırılmasının en bilinen şeklidir. Doğal afetler; Jeolojik afetler, Klimatolojik ve meteorolojik afetler, Hidrografik afetler, Biyolojik afetler, Dünya dışı kaynaklı afetler olarak karşımıza çıkar. Beşerî (insan kaynaklı) afetler; sosyal afetler ve teknolojik afetler olarak sınıflandırılırlar.

Afetler oluşma veya gelişme hızına göre iki grupta incelenmektedir. Bunlar yavaş gelişen afetler ve hızlı gelişen afetlerdir.

Etki seviyelerine göre afetler S1, S2, S3, S4 olarak sınıflandırılır. (S1): Etki alanı sınırlı ve müdahale ve iyileştirme yönü ile il kapasitelerinin yeterli olduğu lokal afetlerdir. (S2): Etki alanı ve yıkıcılığı afetin olduğu ilin kapasitesi ile çözülemeyen, il kapasitesi ve etrafında bulunan 1. Grup destek illerin kapasiteleri ile çözülen afetlerdir. (S3): Etki alanı ve yıkıcılığı afetin olduğu ilin kapasitesi, 1. Grup destek iller ve 2. Grup destek illerde çözülemeyen, ulusal düzeyde müdahale ve yardım gerektiren yıkıcı etkisi fazla olan afetlerdir. (S4): Etki alanı ve yıkıcılığı ülke imkânları ile çözülemeyen, uluslararası yardımın gerekli olduğu büyük afetlerdir.

TAMP ile ülkemizde afetlerle mücadelede kriz yönetiminden risk yönetimine geçilmiştir. Kriz Yönetimi: Kriz hâli şartları süresince uygulanan, durumu normale döndürmeyi amaçlayan geçici bir yönetim biçimidir. Risk Yönetimi: Ülke, bölge, kent veya yerleşme birimi ölçeğinde tehlike ve riskin belirlenmesi, analizi, riskin azaltılabilmesi için imkân, kaynak ve önceliklerin belirlenmesi, politika ve stratejik plan ve eylem planlarının hazırlanması ve yaşama geçirilmesi sürecidir.

TAMP kapsamında hizmet grupları, ana çözüm ortağı ve destek çözüm ortağı kurum ve kuruluşlardan oluşur. Ana Çözüm Ortağı: Afetlerde normal yaşam ve faaliyetlerin kesintiye uğraması hâlinde her bir bakanlığın sorumluluk alanına giren hizmetlerin yerel düzeyde yürütülmesi ilgili bakanlıkların taşra teşkilatı ile sağlanacağından; hizmet grubunun yöneteceği hizmetlere ilişkin koordinasyondan sorumlu olan kurum ve kuruluşlardır. Destek Çözüm Ortağı: Hizmet gruplarında ana çözüm ortağı olarak görev alan kurum ve kuruluşların çalışmalarında, kurumsal görev alanları ile ilgili kapasiteleriyle planlamada görev alan kurum ve kuruluşlardır.

TAMP organizasyonunda; 4 ana servis altında ulusal düzeyde 28, yerel düzeyde ise 26 hizmet grubu görev yapmaktadır. TAMP Organizasyonu’nda bulunan servisler; Operasyon Servisi, Bilgi ve Planlama Servisi, Lojistik ve Bakım Servisi ve Finans ve İdari İşler Servisi’dir.

TAMP'ın bilişim altyapısını AYDES oluşturmaktadır. AYDES; müdahalede görevli olan tüm kurum ve kuruluşların talep ve kaynak yönetimi yapabileceği, oluşturduğu iletişim ağı sayesinde ortak karar-destek mekanizmalarıyla daha hızlı koordinasyona imkân sağlayan web tabanlı bir bilgi sistemidir.