Dış Ticaret Şirketleri
Türkiye’de dış ticareti arttırmak için özellikle ihracatı arttırmak için uygulamaya konulan politikalarda dış ticaret şirketlerine anahtar rol yüklenmiş; her fırsatta bu şirketler devlet tarafından desteklenmiştir. İlk önceleri büyük ölçekli işletmelerin dışa açılması teşvik edilmiştir. Sonraları ise Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) ihracata yönlendirilmesi; bu işletmelerde ihracat kültürünün yerleştirilmesi hedeflenmiştir. Bu ünitede Türkiye’de ihracatın gelişmesinde çok önemli rol üstlenen Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri incelenmiştir.
Mevzuatta belirtilen şartları sağlayan dış ticaret şirketlerine Bakanlıkça Dış Ticaret Sermaye Şirketi statüsü verilmektedir. Söz konusu şartlar şunlardır:
Ödenmiş sermayelerinin en az 2 milyon TL olması
Bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında en az FOB 100 milyon ABD doları veya eş değerde fiilî ihracat gerçekleştirmesi (transit ve bedelsiz ihracat hariç)
Anonim şirketi olması
Yukarıdaki şartları sağlayan dış ticaret firmaları her yılın Ocak ayının son gününe kadar Bakanlığa başvurulması ve Bakanlıkça yapılacak inceleme sonucunda gerekli şartların yerine getirildiği tespit edilmesi hâlinde söz konusu firmalara Dış Ticaret Sermaye Şirket statüsü verilmektedir.
Yanıltıcı bilgi ve belge kullanılması suretiyle Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsü almış bulunan şirketlerin bu statüleri, şartların yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, verildiği tarih itibariyla geri alınmaktadır.
Haziran 2018 tarihi itibarıyla Resmî Gazete’de yayımlanan Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin sayılı 60’dır. Bu şirketlerin 33 âdeti İstanbul’da yer almaktadır. Ayrıca İzmir, Ankara, Bursa, Denizli, Elâzığ, Kocaeli, Gaziantep, Adana, Manisa, Muğla ve Hatay illerinde de faaliyet gösteren Dış Ticaret Sermaye Şirketleri bulunmaktadır.
Katma Değer Vergisi (KDV) iadelerinde teminat kolaylığı: 77 Seri nolu KDV Genel Tebliğinde yapılan düzenleme ile imalatçı olmayan firmaların da Dış Ticaret Sermaye Şirketlere ihraç kaydıyla yaptıkları teslimler için “tecil - terkin” uygulamasından yararlandırılmalarına imkân sağlanmaktadır.
Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ağırlıklı olarak Eximbank Dış Ticaret Şirketi Kısa Vadeli TL ve Döviz Kredileri Programından yararlanabilmektedirler.
Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine“ Onaylanmış Kişi Statüsü” edinmek yoluyla gümrük işlemlerinde kolaylıklar sağlamaktadır.
Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine Dâhilde İşleme Rejiminde teminat kolaylığı sağlanmaktadır.
Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, ihraç ürünlerimizin tanıtılması, çeşitlendirilmesi, pazar paylarının artırılması ve yeni pazarlara girilmesi amacıyla Devlet Yardımlarından öncelikli ve daha yüksek destek oranlarında yararlanırlar.
İhracatta örgütlenme modellerinden biri olan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, ihracat hamlesinde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden faydalanabilmek amacıyla kurulan bir ihracat örgütlenme modelidir.
Model ilk olarak Japonya ´da ortaya çıkmıştır. Japon KOBİ ´leri, dışarı açılmak ve ihracat olanaklarını arttırmak amacıyla bu tip örgütlenme modelini yaratmışlardır. Yaratılan bu ihracat konsorsiyumlarının etkinliği ve başarısı görülünce önce yakın çevresindeki ülkelerde (G.Kore, Tayvan, Filipinler ve Endonezya), sonrada tüm dünyada (ABD, İtalya, Kanada, Brezilya, Hindistan vs.) başarıyla uygulanmaya başlanmıştır.
Sektörel Dış Ticaret Şirketleri üç farklı şekilde kurulmaktadır. Bunlar; Normal Yörelerde Kurulan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, Kalkınmada Öncelikli Yörelerde kurulan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, Üretici Dernekleri ve Üretici Birlikleri tarafından kurulan Sektörel Dış Ticaret Şirketleridir.
Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine Pazar Araştırması Yardımı, Eğitim Yardımı, İstihdam Yardımı, Marka Yardımı, Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım Yardımı, Yurt Dışı Ofis/Mağaza Yardımı kapsamında avantaj ve kolaylık sağlayan düzenlemeler yer almaktadır.
Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, dâhilde işleme izin belgesi kapsamında gerçekleştirecekleri ithalatlarında, bu ithalattan doğacak olan gümrük vergisi, KDV ve fonlar tutarının % 10 oranında teminat göstermektedir.
Sektörel Dış Ticaret Şirketleri tarafından tedarik edildikleri şekliyle ihraç edilmek üzere mal alımları ile ilgili işlemler ve bu sebeple düzenlenen kâğıtlara işlem yapan kuruluşlarca re’sen damga vergisi ve harç istisnası uygulanmaktadır.
Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ihraç kaydıyla yaptıkları teslimler de KDV işlemlerinde tecil -terkin sistemi uygulanmaktadır.
Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iade taleplerinin % 4 teminat karşılığı yerine getirilmesi uygulamasına geçilmiştir.
Eximbank Dış Ticaret Şirketleri Kısa Vadeli İhracat Kredisi, Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin ihracat faaliyetleriyle ilgili finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla doğrudan kullandırılmaktadır.
Eximbank Sevk Öncesi İhracat Kredileri, Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanı verilen firmalar Eximbank nezdinde KOBİ statüsünde değerlendirilmekte ve aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan Sevk Öncesi TL ve Döviz İhracat Kredilerinden yararlandırılmaktadır.
Haziran 2019 tarihi itibarıyla ülkemizde beş adet sektörel dış ticaret şirketi bulunmaktadır.