Kambiyo İşlemleri

Kambiyo kelimesi iki anlamda kullanılmaktadır. Birincisi yabancı ülke paralarının veya para yerine geçen belgelerin belirli fiyatlarla birbirleriyle değiştirilmesine ilişkin işlemlerken, ikincisi yabancı para ile ödemeyi sağlayan her çeşit hesap, belge ve vasıtalardır.

Türkçe’de kambiyo işlemi iki ülke parasının birbiriyle değiştirilmesi işlemidir. Dış ticaret işlemlerinde yabancı paralar üzerinden alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi ya da para ve diğer eşdeğer kıymetlerin ülkeler arası transferi kambiyo işlemlerini oluşturur. Günümüzde kambiyo işlemleri denilince yabancı paralar üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, senet ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır.

İhracat işlemleri sırasında en önemli konu ihracat bedellerinin tahsilinin yapılıp bu bedellerin mevzuat hükümlerine göre belirlenen süreler içerisinde yurda getirilmesidir. İhracat bedelleri, efektif, kredi kartı, çek ve havale olarak tahsil edilmektedir.

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Karar'a ilişkin tebliğe göre ihracat işlemlerinden alınan dövizler ilgili taraflarca serbestçe kullanılabilir. İhracat bedelleri döviz tevdiat hesaplarına alınabilir ya da Türk Lirasına çevrilerek kullanılabilir. İhracat bedelinin Türk Lirasına çevrilmesi durumunda bankalarca DAB düzenlenir. Bankalar tarafından talep eden ihracatçı firmalardan başka bir belge aramaya gerek kalmaksızın sadece firma beyanı ile gümrük beyannamesine (GB) ilişkin bilgilerin DAB'a yazılması mümkündür.

İthalat bedelleri, ithalata aracılık eden bankalar ve finans kurumlarının kendi kaynaklarından ve bakanlıkça belirlenecek usulle uygun şekilde ilgililere ait döviz hesaplarından bankacılık kurallarına ve alıcı ve satıcı arasındaki anlaşmalara uygun olarak Türk lirası veya döviz olarak ödenir.

Dış ticaret işlemlerinde bedeller efektif, çek, havale ve kredi kartı ile ödebilir. Bu nedenle kambiyo işlemlerinin muhasebeleştirmesinde “100 -Kasa, 101 - Alınan Çekler, 102 -Bankalar, 103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri” hesaplarının yardımcı hesapları kullanılır. Yabancı paralar (efektif), “100 Kasa” hesabının yardımcı hesabında izlenir. Tahsilatlar hesabın borcuna, ödemeler ise alacağına kaydedilir. Kur farklarından dolayı ortaya çıkan karlar “646- Kambiyo Karları” hesabına alacak kaydedilirken, zararlar ise “656- Kambiyo Zararları” hesabına borç kaydedilir.

Dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde parayla ölçülme kavramı gereği muhasebe kayıtları ulusal para cinsinden yapılır. Dolayısıyla yabancı paraların Türk lirasına dönüştürülerek kayıt yapılması gerekir.

Yabancı paralı gerçek ve tüzel kişilerden alınan çekler “101 Alınan Çekler” hesabının yardımcı hesaplarında izlenir. Alınan çekler, T.C Merkez Bankası efektif alış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilerek muhasebeleştirilir. Yabancı paralı alınan çekler tahsil için verildiğinde Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler yardımcı hesabı borçlandırılırken, Yabancı Paralı Çekler yardımcı hesabı alacaklandırılır.

Tahsil edilmesi veya ciro edilmesi durumunda, yine aynı kur üzerinden alacaklandırılır. thalat işlemi sırasında verilen yabancı paralı çekler, “ 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri” hesabının yardımcı hesabında izlenir.Yabancı öğrenildiğinde borç kaydedilerek muhasebeleştirilir.

Bankadan yapılan yabancı paralı işlemler “102 Bankalar” hesabının yardımcı hesaplarında izlenir. Bankaya paranın yatırlıması durumunda hesap borçlu, bankadan para çekilmesiyle ödemelerde hesap alacaklandırılır.