Dış Ticarette Ödeme Şekilleri

Dış ticaret, üretilen mal ve hizmetlerin belirli bir ücret karşılığı ülkeler arasında alım satımı faaliyetlerini içeren ticari faaliyetlerdir. Dış ticaret ülkeler arası ticari faaliyet olması nedeniyle hem ihracatçı hem de ithalatçı açısından riskli bir durumdur. Özellikle alım -satıma konu malların bedelinin tahsil edilmesi ve malların teslim alınması aşamalarında bazen ihracatçı bazen de ithalatçı bir çok riskle karşı karşıya gelebilmektedir. Ticaret yapılan ülkelerin hukuki yapısı, yönetim şekli, uluslararası kurumlarla ilişkisi, sosyo ekonomik yapısı, gelişmişlik düzeyi gibi bir çok etken dış ticaretin doğasında olan riskleri azaltacak ya da artırabilecektir. Eğer dış ticaret yapılan ülke güçlü ve köklü bir hukuki yapıya sahipse, uluslararası kurumlarla uyumlu ve bu kurumlarla işbirliği içinde ise risk azalacaktır.

Dış ticarette mal bedelinin ödenme şekli bir çok açıdan oldukça önemli olacaktır. Dış ticarette ödeme şekli sadece tarafların karşı karşıya kalacağı risk açısından değil aynı zamanda tarafların finanse edilmesi bakımından da önemlidir.

Dış ticarette mal bedelinin ödenmesinde peşin ödeme, mal Karşılığı ödeme, belge karşılığı ödeme, konsinye satış ile ödeme, akreditifli ödeme gibi bir çok ödeme şekli mevcuttur. Taraflar bu ödeme şekillerinden herhangi birini seçebilirler. Bu ödeme şekillerinin seçiminde tarafların mali gücü, kredibilitesi, güvenirliliği gibi bir çok etken rol oynamaktadır. Bu yöntemlerden peşin ödemede mal bedeli mal teslim alınmadan peşin olarak ödenir. Dolayısıyla bu yöntemde ithalatçının ihracatçıya bir bakıma ön finansman sağlaması söz konusudur. Peşin ödeme yönteminin ithalatçı açısından ortaya çıkarabileceği sakıncalar bir takım önlemler alınarak giderilebilir. Özellikle banka garantisi bu önlemlerin en önemlisidir. Mal karşılığı ödeme şeklinde ise mal teslim alındıktan sonra ödeme gerçekleştirilir. Bu yöntemde peşin ödemenin aksine ihracatçı firma, ithalatçı firmaya finansman sağlamaktadır. Yine peşin ödeme yönteminin aksine risk tamamen ihracatçı firma tarafından üstlenmektedir. Bu yöntemde de peşin ödeme yönteminde olduğu gibi banka garantisi sağlanarak risk azaltılabilir. Belge karşılığı ödeme yönteminde ihracatçı firmanın malları sevk etmesinden sonra, ithalatçı firmanın söz konusu mal bedelini satıcı firmanın bankasına ödemesi karşılığında belgelerin ithalatçıya teslimini içeren bir yöntemdir. Konsinye satış ile ödeme yönteminde yurt dışına satışı yapılmak üzere gönderilen malların satış yapıldıktan sonra bedelinin ödenmesini gerçekleştirilir. Akreditifli ödeme şeklinde ise her iki taraf açısından bir takım güvenlik prosedürleri yerine getirildikten sonra ödeme gerçekleştirilir. Bu yöntemde ödeme yapılması ve malların teslim alınması belirli koşullara bağlandığı için diğer ödeme yöntemlerine göre hem ithalatçı hem de ihracatçı açısından bir çeşit teminat söz konusudur.

Yukarıda ifade edildiği gibi dış ticarette, tercih edilen ödeme şekline göre taraflardan biri korunurken diğeri korumasız kalabilir. Örneğin peşin ödeme şekli tercih edilmişse ihracatçı firma açısından hiç bir risk söz konusu olmazken, ithalatçı firma riski üstlenen firma olacaktır. Mal karşılığı ödeme yöntemi tercih edilmişse bu kez ithalatçı firma açısından risk söz konusu değilken ihracatçı firma bütün riski üstlenmiş olacaktır. Ancak akreditifli ödeme yöntemi gibi her iki taraf açısından da riski minimize eden dolayısıyla ithalatçıya ve ihracatçıya sağladığı güvenceler nedeniyle çok kullanılan yöntemler de mevcuttur.