Merkez Bankası Kredileri

Ülkelerin para ihraç etmek ve para politikalarını yürütmek ile yetkili olan kurumları merkez bankalarıdır. Merkez bankaları, bankalara kredi verme ve mevduat kabul etme fonksiyonları ile bankaların bankası olarak tanımlanmaktadır.

Merkez bankalarının ekonominin baş aktörleri arasında yer almasının yanı sıra ithalat ve ihracat yapan işletmelere bankalar aracılığıyla sağlamış olduğu destekler ile dış ticaret işlemlerinde de rol aldığı görülmektedir. Merkez bankaları, özellikle reeskont işlemleri ile dış ticaret işlemlerinde fon kaynağı oluşturmakta ve işlemlerin dar boğaza girmesini engellemektedir.

Merkez bankaları, devletin para piyasalarını kontrol etmek, altın stoklarını ve döviz rezervlerini yönetmek üzere kurduğu, hisselerinin tamamına veya büyük bir bölümüne sahip olduğu bankalardır. Merkez bankaları, ulusal ekonomilerde finansal sistemin düzenleyicisi olarak en temel aracı kuruluşlardır. Merkez bankalarının temel işlevi ekonomideki para ve kredi arzını kontrol etmektir.

Merkez bankalarının dış ticaret finansmanındaki temel işlevi ise ihracatçı ya da ithalatçıya direkt olarak kredi verip kaynak sağlamaktan çok ticari banka sistemi ve ihtisaslaşmış finansman kuruluşları tarafından sağlanacak kaynakların akışını yönlendirme ve kredi sistemini denetlemektir.

Merkez Bankasının Fonksiyonları: Ülkedeki para arzını ve para piyasasını düzenlemek, bankacılık sistemindeki kredi hacmini ve dağılımını ayarlamak, ülkenin altın ve döviz rezervlerini muhafaza etmek ve yönetmek, devletin haznedarlığını ve mali ajanlığını yapmak, ödeme sistemlerinin sağlıklı işlemesini sağlamak, finansal sistemin gözetimini yapmaktır.

Merkez bankalarının, fonksiyonlarını yerine getirirken bir takım özelliklere bağlı kalmaları gerekmektedir. Bu özellikler hesap verilebilirlik, şeffaflık ve bağımsızlıktır.

Merkez Bankası Kredileri: Genel olarak dış ticaretin finansmanında ticari bankalardan yararlanılmaktadır. Ancak, ticari bankaların düşük faiz, sabit oran ve uzun vadeli sağlamış oldukları ihracat kredileri çoğunlukla kârlı bir işlem değildir. Bu sebeple, ticari banka kredilerine Merkez Bankaları ya da İhracat Bankaları tarafından destek sağlanmaktadır.

TCMB Reeskont Kredisi: TCMB ihracat reeskont kredisi, sevk sonrası doğmuş ve sevk öncesi doğacak vadeli alacaklar kapsamında düzenlenen bonoların T.C. Merkez Bankası’na reeskonta sunularak, iskonto edilmesi ile sağlanan finansman kaynağıdır. Reeskont kredilerinde kredi kullanım limiti, dış ticaret sermaye şirketleri için 400 milyon dolar, diğer işletmeler için ise 350 milyon dolardır.

T.C. Merkez Bankası Bilançosu: Merkez bankalarının bilançosu para politikaları ve finansal sistemin karşılıklı etkileşimi sonucunda biçimlenir. Ayrıca, ekonomideki karar alma birimlerinin davranışlarının oluşumunda oldukça önemli olan bilgi kaynaklarıdır. Ekonomi politikalarının saptanmasında ve uygulanmasında TCMB’nin önemli bir otorite olmasından dolayı TCMB bilançoları önem arz etmektedir.

Merkez bankası bilançosu, tüm ticari bilançoların dayandığı genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine dayanmaktadır. Fakat birkaç açıdan önemli farklar vardır. TCMB, para basma yetkisine sahip tek kuruluş olduğundan herkes için varlık olan para, merkez bankası için yükümlülüktür. Bu nedenle, TCMB bilançosu diğer kurumların bilançolarına göre ters çalışır.

Merkez bankasının sağlamış olduğu kredileri incelemek için merkez bankası bilançosuna göz atmakta fayda vardır. Merkez bankası bilançosunda yer alan krediler; iç krediler, reeskont kredileri, diğer krediler ve dış krediler olarak sınıflandırılmıştır.