Dış Ticaret Rejimleri

Ülkelerin dış dünya ile olan ticari ilişkilerinde bağlı kaldıkları kurallar ve yöntemlerin bir bütününü oluşturan ekonomi politikaları “Dış Ticaret Rejimi” şeklinde adlandırılmaktadır.

Söz konusu rejimler, genellikle dış ticaret işleminin konusuna ve iktisadi amacına göre farklılık göstermektedir.

Ülke ekonomisi üzerinde belirli bir etkiye sahip olan dış ticaret rejimleri “Ekonomik Etkili Dış Ticaret Rejimi” veya “Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi” olarak adlandırılmaktadır.

Ülke ekonomisi üzerinde önemli etkilere sahip olmayan dış ticaret rejimleri ise “Ekonomik Etkili Olmayan Dış Ticaret Rejimi” veya “Ekonomik Etkili Olmayan Gümrük Rejimi” şeklinde adlandırılmaktadır.

Ekonomik etkili dış ticaret rejimleri sırasıyla; geçici ithalat rejimi, dahilde işleme rejimi, hariçte işleme rejimi, gümrük antrepo rejimi ve gümrük kontrolü altında işleme rejimi başlıklarından oluşmaktadır.

Geçici ithalat rejimi, ülkenin gümrük sınırları içerisine geçici bir süre için giren ve kullanımı sırasında ortaya çıkacak olan olağan yıpranmalar dışında herhangi bir değişikliğe uğramaması şartıyla ticaret politikası önemlerinden tam veya kısmi muafiyete tabi olan eşyanın yeniden ihraç edilmesine olanak sağlayan rejim türü olarak kabul edilmektedir.

Dahilde işleme rejimi, belirlenen süre içerisinde işlenerek ihraç edilmesi taahhüdü ile dış dünyadan temin edilen ham madde ve yarı mamulün ithalat işlemi sırasında her türlü vergiden ve diğer dış ticaret politikası önlemlerinden muaf olmasını sağlayan ekonomik etkili bir dış ticaret rejimidir

Hariçte işleme rejimi, serbest dolaşımdaki eşyanın belirlenen süre içerisinde işlenmesi, onarılması veya yenilenmesi amacıyla geçici olarak gümrük bölgesi sınırları dışına ihraç edilmesi ve uygulanan işlem sonrasında elde edilen ürünün tekrar serbest dolaşıma girmesi sırasındaki ithalat işlemine gümrük vergilerinden tam veya kısmi muafiyet sağlanmasına olanak sağlayan bir dış ticaret rejimidir.

Gümrük antrepo rejimi, uluslararası ticarete konu olan eşyanın ithalatı sırasında gümrük antreposunda tutularak ihtiyaca göre antrepolardan çekildiği ve eşyanın antrepoda bulunduğu süreçte ithalat vergilerinden muaf olduğu dış ticaret rejimini ifade etmektedir.

Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, dış dünyadan temin edilen ve serbest dolaşıma girmemiş olan eşyanın niteliğinin veya durumunun değiştirilmesi koşuluyla gümrük bölgesinde işleme tabi tutulduğu ve bu işlemden önce ithalat vergilerinden ve diğer dış ticaret politikası önlemlerinden muaf tutulduğu dış ticaret rejimidir.

Dış ticaret işlemleri gerçekleştirilirken, ekonomik bir amacın nispeten arka planda olduğu ve işlemlerin gerçekleşmesi için gerekli olan dış ticaret rejimleri “ekonomik etkili olmayan dış ticaret rejimleri” olarak adlandırılmaktadır.

Ekonomik etkili olmayan dış ticaret rejimleri; serbest dolaşıma giriş rejimi, transit rejimi ve ihracat rejimi olmak üzere üç dış ticaret rejim türünden oluşmaktadır.

Serbest dolaşıma giriş rejimi, dış dünyada üretilmiş olan eşyanın ülkeye ithal edilmesini ve gümrük sınırları içerisinde ticari faaliyetlere konu olmasını sağlayan bir dış ticaret rejimi türüdür.

Transit rejimi, serbest dolaşıma girmemiş, ithalat vergilerinden, dış ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan ve eşyanın ihracatı ile ilgili gerekli olan gümrük işlemleri tamamlanmış olan eşyanın gümrük gözetimi altında gümrük bölgesinde bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlayan dış ticaret rejimi türüdür.

Gümrük kanununa göre ihracat rejimi, “serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejim ” şeklinde tanımlanmıştır.