Dış Ticaret Kavramları

Dış Ticaretin Tanımı ve Kapsamı

Dış ticaret en genel anlamıyla mal veya hizmetlerin ülke sınırları dışında belli bir tutar karşılığında alım ya da satımı işlemidir.

İhracat

İhracat genel olarak, 'bireysel veya kurumsal olarak üretimi gerçekleştirilen mal ve hizmetlerin yurt dışına satılmasıdır. Yani ihracat kısaca dış satım demektir.

Döviz alım belgesi (DAB)

İhracat bedellerinin ve ihracatçının bankası (muhabir banka) tarafından talep edilen banka komisyonlarının alışı yapılırken düzenlenen belgeye döviz alım belgesi denir.

Döviz satım belgesi (DSB)

Dışarıya ödenen ithalat bedelleri, aracı komisyoncunun komisyonları, yurt içindeki bankanın yurt dışındaki muhabir şubelerinin talep ettiği komisyonlar vb. için düzenlenen belgeye döviz satım belgesi denir.

Serbest dolaşım belgeleri

Ürünlerin bir ülkeden başka bir ülkeye gidebilmesi için ihracatçının doldurması gereken belgelerdir. Ancak bu belgeler ticari bir anlaşma olan ülkeler dâhilinde kullanılır

İthalat

Bir ülkedeki alıcıların, başka ülkelerde üretilmiş mal ve hizmetleri satın almalarına ithalat denir. Kısaca dış alım demektir.

Akreditifli ithalat

Akreditif ihracatçıya, ithalatçının isteği üzerine banka vasıtasıyla verilen, bir takım belirlenmiş şartları sağlamak üzere satılan mal ve hizmetin değerini karşılayacağına dair bir taahhüttür.

Mal karşılığı ithalat

Malın gümrüklenmesi işleminden sonra bedelinin ödenerek belgenin çekilmesi ile gerçekleşen ithalattır.

Bedelsiz İthalat

Bedeli için döviz transferi yapılmadan yurt dışında elde edilen ve yurda getirilmesi mecburi olmayan dış kazanç ve tasarruflarla satın alınan bazı şahsi ve ticari mahiyette eşyanın yurda ithalidir.

Belge karşılığı ithalat

İthal edilen malın yurda gelmesine bakılmaksızın, sadece malın sevkiyatta olduğun belgelenerek yapılan ithalat şeklidir.

Kredili ithalat

Bedeli daha sonra ödenmek üzere yapılan vadeli ithalattır.

Geçici Kabullü ithalat

İhraç etme amacıyla yapılan ithalattır.

Ankonsinyasyon İthalat

Satışın yapılması ve belirli bir vade sonunda mal bedelinin transfer edilmesi şartıyla yapılan ithalattır.

Serbest Dolaşımdaki Eşya

Tümüyle Türkiye veya AB ülkelerinden elde edilmiş olan ya da tamamı veya bir kısmı üçüncü ülkeler menşeli olup Türkiye ya da Toplulukta ithal işlemleri tamamlanmış; gerekli gümrük vergisi, eş etkili vergi ve resimleri tahsil edilmiş; bu vergi ve resimleri tam veya kısmi bir iadeden yararlanmamış eşyadır.

Dâhilde İşleme Rejimi

Firmaların öngörülen belirli bir süre içerisinde işlendikten sonra ihraç edilmek şartıyla, ihraç mallarının üretimi için ihtiyaç duydukları malların, ithalatta alınan her türlü vergiden muaf olarak dışarıdan getirilmesine olanak sağlayan bir sistemdir.

Hariçte İşleme Rejimi

Serbest dolaşımdaki eşyanın hariçte işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesin'den geçici olarak ihracı ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.

Transit Ticaret

Transit ticaret yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya satışı ya da antrepoda satılması işlemidir.

Dış Ticarette Temel Kavramlar

Dış Ödemeler Bilançosu

Bir ülkede yerleşik kişilerin bir yıl içerisinde diğer ülkelerdeki yerleşik kişilerle yaptığı tüm uluslararası ekonomik işlemlerin sistematik olarak tutulan kaydına ülkenin dış ödemeler bilançosu denir.

Döviz

Her bir yabancı ülkenin parasına veya para yerine geçen her türlü ödeme aracına genel anlamda döviz denir. Bankacılık uygulamalarında ise nakit yabancı paralara efektif döviz ya da sadece efektif adı verilir.

Düz Kur ve Çapraz Kur

İki ulusal para arasında piyasada fiilen uygulanan değişim oranına Düz Kur denir.

Farklı paraların kurlarının dolar gibi ortak bir payda üzerinden hesaplanmasına Çapraz Kur denir.

Konvertibl Dövizler

Konvertibilite, bir ülke parasının döviz piyasasında serbest bir şekilde diğer ülke paralarına dönüştürülebilme özelliğine sahip olmasıdır.

Kambiyo Mevzuatı

Kambiyo mevzuatı, ithal edilen ya da ihraç edilen mal ve hizmetlerin bedellerinin nasıl veya hangi şekilde tahsil ve tediye edileceğini düzenleyen mevzuattır.

Finansal Sistem İçinde Bankalar

Banka, tasarruf sahiplerinin nakit tasarruflarını borç olarak kabul eden ve zaman içerisinde, kişilere ve kuruluşlara kredi olarak kullandıran bir kuruluştur.

Merkez Bankası

Merkez Bankaları, banknot ihraç eden bir banka olma kimliğinin dışında hükûmetlere para ve kredi politikasını yürütmede yardımcı, devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan bir kurumdur.

Eximbanklar sundukları ürün ve hizmetlerle, bulundukları ülkenin ihracatçı firmalarını desteklemek ve uluslararası ticaretin gelişmesine katkı sağlamak amacıyla kurulan ve genellikle devlet tarafından piyasa koşullarına uygun olarak işletilen yatırım bankalarıdır.

Swift ise uluslararası bankalar arası fon kurumudur. Üye bankaların uluslararası ödemelerinin ve döviz transferlerinin bilgisayar ağı aracılığıyla yürütülmesini sağlar.

Uluslararası ödemelerde sık karşılaşılan iki önemli finansman tekniği bulunmaktadır. Bunlar faktoring ve forfaitingtir.

Faktoring, mal ve hizmet satışlarından doğan vadeli alacakların bir faktoring kuruluşuna devredilmesi ve bu alacakların faktoring kuruluşu tarafından yönetilmesidir.

Forfaiting, mal ve hizmet ihracatından doğan ve belirli bir ödeme planına göre tahsil edilebilecek olan alacakların bir banka ya da bu alanda uzmanlaşmış bir finansal kurumca satın alınmasıdır.

Gümrük

Gümrük ithalat ve ihracat işlemlerine konu olan ticari malların ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetim ve gözetiminin yapıldığı yer olarak tanımlanır.

Gümrük Tarifeleri

Tarife, çeşitli mallara uygulanacak vergi oranlarını gösteren listelerdir.

Antrepo

Antrepo gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan, kuruluş koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerlere denir.

Serbest Bölge

Serbest bölgeler; ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin kısmen veya hiç uygulanmadığı sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir.

Marka

Marka bir grup üretici ve satıcının mal ve hizmetlerini belirlemeye, tanıtmaya ve rakiplerininkinden ayırıp farklılaştırmaya yarayan isim, simge, tasarım, işaret veya bunların çeşitli bileşenleridir.

Sigorta

Dış ticarete konu olan mallar ihracatçı tarafından ithalatçıya teslim edilene kadar geçen süre için sigorta yaptırılır. Bunlar içerisinde Nakliye sigortaları ( emtia sigortaları) uluslararası ticarette oluşabilecek risklerin minimize edilmesinde önem taşımaktadır.

Navlun; “dış ticarette bir yerden başka bir yere ulaştırmak için gemiye alınan eşyanın bütünü ve taşıyıcı tarafından, gemisinde taşınacak yük için istenen ücret” olarak tanımlanır.