Factoring, Forfaiting, Leasing
İşletmelerde finansman sağlamak için geleneksel yöntemler özkaynak ve yabancı kaynak kullanımıdır. Özkaynak ile finansman yönteminde sermaye artırımına gidilebileceği gibi hisse senedi ihracı ile de finansman sağlanabilir. Yabancı kaynak olarak ise banka kredileri, satıcı kredileri gibi dış kaynaklar kullanılır ya da tahvil ihracı ile borçlanma sağlanabilir. Özkaynak ve yabancı kaynak ile finansman sağlama yöntemleri en fazla bilinen ve kullanılan yöntemler arasındadır. Ancak, işletmelerin tercih edeceği alternatif finansman yöntemleri de mevcuttur. Bu bölümde dış ticarette sıklıkla başvurulan alternatif finansman yöntemlerinden factoring, forfaiting ve leasing teknikleri ele alınmıştır.
Factoring: kredili satış yapan işletmelerin kullandığı kısa vadeli bir finansman tekniğidir. Factoring tekniğini kullanan işletme, kredili satışlarından doğan alacaklarını factor (factoring şirketi) adı verilen bir aracı kuruma satar. Böylece, alacaklarının vadesi gelmeden işletmesine fon sağlamış olur. Factor, factoring tekniğini kullanan işletmeden belirli bir oranda komisyon alır ve tahsilat işlemlerini factor yürütür. Borçlu firmanın borcunu ödeyememe riski tamamen factor şirketi tarafından üstlenilir.
Factoringin işleyişi: Factoringte, ilk olarak satıcı işletme ile factor şirket arasında factoring sözleşmesi yapılır. İkinci aşamada, satıcı işletme ile müşteri arasında vadeli satış işlemi gerçekleşir ve sözleşme düzenlenir. Üçüncü aşamada, satış sözleşmesindeki alacağa istinaden factor şirket, avans olarak satıcı işletmeye ödeme yapar. Son olarak, müşteri satış tutarını factoring şirketine öder.
Factorigin türleri: Yurt içi factoring, yurt dışı factoring, geri dönülemez (rücu edilemez) factoring, geri dönülebilir (rücu edilebilir) factoring, ön ödemeli factoring, vadede ödemeli factoring, fatura iskontolu factoring, toptan factoring, acente factoringi, ihracat factoringi, ithalat factoringi.
Forfaiting: İşletmeler kredili satışlarından doğan kısa vadeli alacakları için factoring tekniğinden yararlanırken orta vadeli alacaklar için genel olarak forfaiting yöntemine başvurur. Forfaiting, mal ve hizmet ihracatından doğan orta vadeli alacakların bu alanda uzmanlaşmış bir finansal kuruluş tarafından satın alınmasıdır. Forfaiting işleminde, alacakların satıcısına forfaitist, alacakları devir alan kuruluşa forfaiter adı verilir.
Forfaiting işlemi sürecinde, forfaitist ithalatçıya yaptığı ya da yapacağı senede dayalı kredili satışlarından doğan alacaklarını, sabit bir iskonto oranı üzerinden iskonto yaparak forfaitera satmaktadır.
Forfaitingin işleyişi: İhracat öncesi forfaiting işlemi ihracatçının, ithalatçıdan sipariş almasıyla başlar. Söz konusu siparişi ihracatçı forfaitere götürerek oradan fiyat alır. İhracat önerisi kabul edilip, mallar karşılığında ithalatçıdan bankanın garantisini ya da avalini taşıyan poliçeleri alan ihracatçı poliçeleri, forfaitere kendisine rücu edilmeyecek şekilde satar. Forfaiter, poliçe bedelinin iskonto edilmiş tutarını ihracatçıya öder. Forfaiter, elindeki poliçelerin bedelini vadesi geldiğinde aval veren banka aracılığı ile ithalatçıdan, ithalatçının ödeyememesi durumunda ise bankadan tahsil eder.
Leasing: Taşınır ya da taşınmaz malların finansal kurumlar aracılığıyla ya da üretici firmalar tarafından kiraya verilmesi olarak adlandırılır. Leasing sürecinde, malın mülkiyeti kiralayanda kullanım hakkı ise kiracıdadır. Leasing işlemi, özü itibarıyla taksitli bir satın alma işlemi gibidir. Kiralanan varlığı kullanan kiracı işletme aslında bu varlığa sahip olmak istemektedir. Leasing ülkemizde finansal kiralama olarak da adlandırılmaktadır.
Leasing türleri: Faaliyet kiralaması, finansal kiralama, dolaysız leasing, dolaylı leasing, satış ve geri kiralama, satışa yardımcı leasing, iyileştirilmiş leasing.