Menşe Tespit Belgeleri

Menşe kavramı, kısaca bir ürünün ekonomik milliyeti olarak tanımlanmakta olup, farklı ülkelerden gelen malların ithalat gümrüğünde nasıl bir işleme tabi tutulacağı konusunda belirleyici olmaktadır.

Bir malın menşeinin bilinmesi halinde, ithalatçı ülke tarafından ülkeler bazında tespit edilmiş ticaret önlemleri uygulanabilmektedir. Menşe kuralları, tercihli ve tercihli olmayan menşe kuralları olmak üzere iki başlık altında ele alınmaktadır.

Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eşya, o ülke menşeli kabul edilmektedir. Üretimi birden fazla ülkede gerçekleştirilen eşyanın bir ülke menşeli sayılabilmesi için, o ülkede yeni bir ürün imal edilmesi veya imalatın önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin o ülkede bu amaçla donatılmış işletmelerde yapılması gerekir.

Menşe şahadetnamesi, ihraç edilecek malın menşeinin yani üretildiği yerin, hangi ülkeye ait olduğunu gösteren bir belgedir. Ülkeler yaptıkları ithalatlarda, ithal ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü ithalat işlemlerinde, ürünlerin menşeine göre muameleye tabi tutulması gerekmektedir.

Form A, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi çerçevesinde düzenlenen özel bir menşe belgesidir. GSP, gelişmiş ülkelerin, az gelişmiş ülkelerce ihraç olunan belirli ürünlerin, kendilerinin belirledikleri kota sınırları içerisinde, düşük tarifeli veya tarifesiz olarak ithal etmeleri esasına dayanan bir sistemdir .

GSP çerçevesinde gümrük indirimi tanıyan ülkeye yapılacak ihracatlar da, bu indirimden yararlanabilmek için, malın menşeini ispatlamak amacıyla özel bir menşe belgesi olan Form A belgesinin düzenlenmesi gerekmektedir.

Türkiye’de GSP çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rusya Federasyonu ile GSP sözleşmesi imzalamıştır. Bu kapsamda, Türkiye’deki ihracatçıların söz konusu ülkelerin tanıdıkları tavizli gümrük oranlarından yararlanabilmesi için, ihracat aşamasında GSP için hazırlanan özel menşe belgesi olan Form A’yı düzenlemeleri gerekmektedir .

Türkiye’nin AB’ye yaptığı tarım ürünleri ve Avrupa Kömür Çelik Topluluğu kapsamındaki ürünlerin ihracatında, Türkiye’den EFTA ülkelerine ve serbest ticaret anlaşması yapılan ülkelere yönelik ihracatlar da, gümrük indiriminden yararlanabilmek amacıyla ihracatçı tarafından düzenlenen bir belgedir. EUR.1 dolaşım belgesi, serbest ticaret anlaşmaları kapsamında taraf ülke menşeli ürünlerin gümrük tavizlerinden yararlanmalarını sağlamaktadır.

EUR.1 dolaşım belgesi, fiili ihracat sırasında çıkış gümrüklerince 4 ay için vize edilmektedir. Bu sure içerisinde ithalatçı ülke gümrüğüne ibraz edilmeleri gerekir.

EUR.1, ihracatçı ülkede düzenlenerek ithalatçıya gönderilir ve ithal gümrüğünde kullanılır. Ticarete konu olan ürün, her ne kadar gümrük vergisi indirimi veya muafiyetine tabi bir ürün olsa da, ithal gümrüğüne ulaştığında belgeleri arasında EUR.1 belgesi yoksa, ithalatçı gümrük vergisi ödemek zorunda kalacaktır.

EUR-MED dolaşım belgesi Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülâsyonu'na taraf olan ülkelere yapılan bazı ürünlerin ihracatında kullanılan menşe ispat belgesidir .

İhraç edilecek mallar PAAMK’a taraf olan ülkelerde kalacaksa EUR.1 dolaşım belgesi, mallar o ülkelerden sonra başka bir PAAMK ülkesine gidecekse EUR - MED dolaşım belgesinin düzenlenmesi gerekir. EUR -MED dolaşım belgesine kayıtlı eşyanın yabancı menşeli olması halinde mutlaka tedarikçi beyanı eklenmelidir. Türkiye'de, ihraç konusu bir eşyanın üretiminde, Akdeniz ülkelerinden serbest ticaret anlaşması kapsamında, menşei bu ülkelere ait olan, ithal edilmiş girdi kullanılıyorsa EUR -MED dolaşım belgesi kullanmak zorunludur