Diğer Taşıma Belgeleri

Uluslararası ticarette kullanılan belgeler, çeşitli amaçlara hizmet etmektedir. Kitabımızın bu bölümünde anlatılan belgeler, dış ticarette kullanılan bazı taşıma belgeleridir. Bu belgeler ticarete taraf olan ülkeye ve ilgili ürünün taşıma şekline göre değişiklik göstermektedir. Örneğin Hava yolu Konşimentosu uluslararası taşımacılıkta ve hava yoluyla yapılan taşımalarda kullanılırken, Hamule Senedi demir yolu taşımacığında kullanılan bir taşıma belgesidir.

Taşıma belgeleri genel olarak taşıtan ve taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanan, tarafların hak ve yükümlülüklerini gösteren belgelerdir.

Taşıma şekline göre (deniz, hava, kara ve demir yolu) kullanılan taşıma belgesi de değişiklik göstermektedir. Ama yine de tüm taşıma belgelerinin ortak özellikleri şunlardır;

Taşıma belgeleri, malların ihracatçıdan teslim alınıp ithalatçıya ulaştırılacağını taahhüt eden ve bu nedenle taşıtan ve taşıyan arasında yapılan bir taşıma sözleşmesidir.

Malların ihracatçıdan teslim alındığını gösteren bir teslim makbuzudur. Bazı şartlar altında, taşımaya konu olan ürünün parasal değeri kadar kıymeti olan bir kıymetli evraktır.

Önceki ünitelerde denizyolu ve karayolunda kullanılan taşıma belgeleri anlatılmıştır. Kitabımızın bu bölümünde ise Diğer Taşıma Belgeleri başlığı altında Hava yolu Taşıma Senedi, Demir yolu Hamule Senedi ve Posta Makbuzu konuları, detayları ve örnekleriyle birlikte anlatılmıştır.

Hava Yolu Konşimentosu (Air Waybill -AWB) taşımayı üstlenen hava yolu şirketi tarafından düzenlenen ve malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.

İhracata konu olan malın hava yolu ile taşınmasında kullanılan Hava yolu Konşimentosu, malın hava yolu ile taşınmasını sağlayan taşıyıcı firma tarafından düzenlenir.

Hava yolu konşimentosu, üçü asıl olmak üzere, on iki nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birincisi hava yolu şirketine, ikincisi gönderilene aittir.

Demir Yolu Hamule Senedi (Rail Consignment Note -CIM) CIM Belgesi olarak da bilinen demir yolu Hamule Senedi, eşyayı taşıyacak olan demir yolu şirketi ve taşıtan (ihracatçı ya da ithalatçı) arasında yapılan bir taşıma sözleşmesidir.

CIM (Convention Internationale Concernantle Transports Des Marchandises Par Chemins De Fer) -kısa adı CIM -malların demir yolu ile taşınmasına ilişkin uluslararası bir anlaşmadır.

Demir Yolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi (CIM), en az iki devletin topraklarından geçen ve bir taşıma belgesine bağlı olarak tüm eşya taşımalarına uygulanır.

Demir yolu taşımacılığı, ağır ve hacimli yükler için çok yüksek maliyetlere katlanılmadan yapılabilecek bir taşımacılık türüdür. Kömür, demir gibi yer altı kaynakları ile tarım ve orman ürünlerinin taşınması demir yolu taşımacılığıyla yapılabilmektedir.

Çevre dostu olan bu taşımacılık türü, uzun mesafeli taşımalarda ciddi maliyet avantajı sağlamaktadır.

Taşımaya konu olan malın yüklü olduğu her bir vagon için ayrı CIM Belgesi düzenlenmek zorundadır. İhracatçı veya freight forwarder tarafından doldurulan Demir yolu Hamule Senedi 6 nüshadan oluşur.

Demir yolu hamule senedinde; alıcının ve göndericinin adı, soyadı, unvanı, adresi ve ticari bilgileri, taşımaya konu olan eşyanın cinsi, miktarı ve adedi, eşyanın götürüleceği varış istasyonuyla ilgili bilgiler gibi bilgiler yer almak zorundadır.

Mallar posta ile gönderildiğinde posta idaresi tarafından düzenlenen, malların teslim alındığını gösteren makbuza "Posta Makbuzu" (Postal Receipt) ya da postalama sertifikası (Certificate of Posting) denir. Bu belge malları teslim eden ihracatçı yada temsilcisine teslim edilir. Bu belge de malların mülkiyetini temsil eden kıymetli bir evrak değildir, ciro ve teslim yolu ile devredilemez.