Din Eğitimi Bilimine Giriş

Din eğitimi bilimi yeni bir bilimsel disiplin alanıdır. Henüz kapsamı, sınırları, yöntemi, kesin bir tanımı ve kendine özgü yöntemleri ve ilkeleri belirlenebilmiş değildir. Din eğitimi bilimi, Batı’daki bilimsel gelişmelere bağlı olarak eğitim, bilim ve din konusundaki tartışmaların bir sonucu olarak geliştirilmiştir. Ülkemizde bu konu oldukça geç bir dönemde son dönemlerde tartışılmaya başlanmıştır.

Kavramsal Çerçeve

Eğitim: Bireyin davranışlarında, kendi yaşantıları yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme denemeleri sürecidir. Eğitim kavramının tanımında davranış, yaşantı ve süreç kavramları önemlidir.

Terbiye: İslam’da eğitim kavramının yerine sıklıkla kullanılan bir kavramdır. Kur’an ve sünneti temel alan, aynı zamanda Müslüman entelektüelin ana kaynaklardan beslenerek geliştirdikleri bütünlüklü bir eğitim sistemi anlamında kullanılır. Terbiye kavramı hem ilahi bir anlamda hem de insanın geliştirdiği ilmi faaliyetler anlamında kullanılmıştır.

Bilim: Geçerliliği kabul edilmiş ampirik ve nesnel bir konusu olan sistematik bilgiler bütünüdür. Ampirik oluş, bilime konu olan olguların gözlemlenebilir oluşunu, nesnellik ise yapılan gözlemin herkese açık oluşunu, test edilebilirliğini ve tekrarlanabilirliğini ifade eder.

Din: Doğaüstü bir tanrısal güç ya da varlıkla ilgili inançların, bu varlığa yönelik manevi eğilimlerin ve Allah’a yapılan ibadetin oluşturduğu bir bütündür. Kur’an-ı Kerim’de din kavramı, borç, tabiat kanunu, hukuk, ceza ve mükafat, yol ve İslam anlamlarında kullanılmıştır.

Din Eğitimi Bilimi

Tanımı: Bireyin dinī davranışlarında, kendi yaşantıları yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme denemeleri süreci ile ilgili akademik bir disiplindir.

Amacı: Din eğitimi bilimi hem dinī bilimler hem de eğitim bilimlerinden elde ettiği verilerden hareketle hedeflenen davranışları geliştirmeyi amaçlar. Söz konusu amaç için diğer bilimsel disiplinlerin araştırma yöntemlerini kullanarak güncel bilgiler üretir ve bu yolla dinī hayatın canlılığını sürdürmek ister.

Yöntemi: Eğitim araştırmalarında kullanılan bilimsel araştırma süreçleri, din eğitimi alanı için de geçerlidir. Burada kutsal metinlerde geçen herhangi bir dinī bilginin bilimsel süreçlere konu olması, o bilginin yanlış olduğu anlamına gelmez. Aksine insan kutsal metinlerdeki bir bilgiyi kendi ürettiği bilgiler aracılığı ile anlamalı, yorumlamalı ve bunu günün koşullarına göre hayatına yansıtmalıdır. Din eğitiminde kuramsal araştırma yöntemlerinin yanı sıra ampirik ya da deneysel araştırma yöntemleri de kullanılır.

İçerik ve Görevler: Din eğitimi bilimi dini bilgi, duygu ve davranışı, insan ve toplum yaşamında ilgili bilimsel disiplinlerin verilerinden hareket ederek, geliştirir, değiştirir ve destekler. Burada kaynak olarak hem ilahi vahy anlamlandırılır, açıklanır ve bunların insan yaşamına aktarılmasının yolları aranır hem de insan ve toplum davranışlarının ilahi vahye verdikleri bu karşılıklı yanıtın boyutları, yine insanlar tarafından geliştirilen bilimsel süreçlerle araştırılır ve açıklanır. Din eğitimi bilimi hem bir din eğitimi teorisi geliştirir hem de aile, okul, cami, medya, hastane ve cezaevi gibi kurumlarda din eğitimi uygulamalarını geliştirir ve yaygınlaştırır.