Tekstil Baskı Makineleri

Tekstil sektörünün gelişiminde dokumaya göre çok daha az maliyeti olan aynı zamanda jakar dokumaların görsel taklidi olarak üretilen çok renkli desenlere sahip baskılı kumaşlar büyük öneme sahiptir. Özellikle 15. yüzyıldan başlayarak endüstri devrimine kadar gelen süreçte baskılı kumaşlar önemli bir ticari ürün olmuştur .

Türkiye’de 1935 yılında temelleri atılan ve 1937 yılında Ulu Önder M.Kemal Atatürk tarafından açılan Nazilli Sümerbank Basma Sanayi işletmesi devlet eliyle kurulan ilk basma fabrikası olmuştur. Bu girişimler ile birlikte baskıcılık sektöründe modernleşme ve makineleşme adımları atılmış olmaktadır.

Özellikle yünlü elyafın tops formunda basılması işlemidir. Çoğu zaman tops boyma ile aynı kategoride yer alabilir. Burada desenli silindirler ile topsun basılması işlemidir.

Topslar altlı üstlü baskı silindiri arasından geçirilerek diyagonal desenler oluşturularak renklendirilir.

Çile iplik baskı makinesi günümüzde oldukça az kullanılan bir teknolojidir. Bunun yerine çözgü iplik baskı makinesi daha çok kullanılmaktadır.

Çözgü iplik baskı İşleminde dokumaya hazırlık aşamasında çözgü levendine alınan iplikler dokuma işleminden önce gergin formda baskı silindirlerinden geçirilerek renklendirilirler. Çözgü iplik baskı işlemi sonrasında dokuma işlemi için atkı iplikleri çözgüye dahil edilir.

Rulo baskı makinesinde grave edilmiş bakır silindirler üzerindeki başka bir silindire yatay olarak yerleştirilmiştir. Boya teknesinden alınan baskı patı rakle yardımıyla fazlası alınarak grave silindirlere aktarılır.

Thomas Bell tarafından geliştirilen rulo baskı makinasında en önemli sorun birden fazla renkte baskı yapma aşamasında görülür. Nitekim makine 6 renk basabilmesi için tasarlansa da her renk için grave edilen silindirlerin aynı hizada hassas şekilde konumlandırılamaması nedeniyle hatalı baskılara neden olmaktadır.

Şablon baskı tekniği temelde Stencil baskı tekniğine dayandığını söylemek mümkündür. Bu açıdan kullanım tarihinin antik çağlara kadar dayandığını söylemek yanlış olmaz.

1910'lu yılların başlarında, foto -reaktif kimyasallarla çalışan birçok baskıcı, potasyum, sodyum, amonyum kromat veya dikromatın jelatin bileşikleri ile sertleşip çapraz bağ oluşturması için ışığın aktifleştirme etkisini kullanmışlardı

Günümüzde tekstil desenlendirme işleminde kullanılan düz şablonlu baskıda; şablon bezi üzerinde basılmayacak kısımların lak adı verilen kaplayıcı bir madde ile kapatılarak, diğer kısımlardan boyarmadde patının geçirilmesine izin veren şablonlarla baskı gerçekleştirilir.

Rotasyon baskı makinesinin gelişim sürecinin temelini, rulo ve düz şablon baskı makinelerinin avantajlarının nasıl bir araya getirilebileceği düşüncesi oluşturmuştur. Bu süreçte birçok rekabet, patent ve prototiplerle karşılaşılmaktadır.

Rotasyon baskı makinesi fikri ilk olarak William Hoffman tarafından tez çalışması kapsamında ortaya konmuştur. İlk olarak 3 renkli bir makine tasarımı geliştirmiştir

Her ne kadar ilk fikir önemli olsa da rotasyon baskı makinelerinin ticari hali İngiliz Aljaba firması tarafından patentlenmiştir. İlk ticari kullanılan makinelerde fosfor bronz şablonlar kullanılmıştır. Bu şablonlar lehimleme ile birleştirildiği için desen boyunca dalga çizgilerin oluşumunun önüne geçilememiştir.

Transfer baskı desenin bir kağıda aktarıldan sonra bir tekstil yüzeyine ikinci bir işlemle aktarıldığı bir baskı yöntemidir.

Süblimasyon transfer baskıda kağıt üzerindeki desen buharlaşabilen boyalar ile basılmakta ve kumaş kağıtla temas halindeyken uygulanan ısı etkisiyle boyarmadde gaz fazına geçerek kumaşa aktarılmaktadır

Eriyik transfer baskıda, desen eriyebilen bir reçine üzerine basılır. Daha sonra buradan ısı etkisiyle desen kumaşa aktarılır. Reçine eriyerek kumaşla boyarmadde arasından kaybolur.

Film çıkartma yöntemi eriyik yöntemine benzemekle birlikte çıkartma filmi üzerindeki desen ısı ve basınç ile birlikte kumaş üzerine aktarılır.

Yaş transfer baskıda ise suda çözülebilir boyaların kullanılması gerekmektedir. Nemli kumaş üzerine yerleştirilen bu baskı çeşidi basınç ile nemli kumaşa aktarılır.

Klasik baskı yöntemlerinde baskı sürecinde ki iş güzü zaman ve maliyetin oldukça fazla olduğu daha önceki başlıklarımızda değinilmişti. Rulo, film - druck ve rotasyon baskı makinelerinin zamanla gelişim göstermesine rağmen her birinin birbirine üstünlük sağlayamadığı özellikleri vardır. Örneğin rulo baskıda desen hazırlama zorluğu ve renk sınırlılığı, film -druck’ta renk sınırlılığı ve yüksek yer gereksinimi, rotasyon baskıda renk sınırlılığı ve raport boyutu sınırlılığı gibi. Görüldüğü üzere tüm sistemlerde en önemli problem: Renk sınırlılığı, Desen raport büyüklüğü

Tam da bu aşamada dijital baskı teknolojisi devreye girmiştir. Özellikle renk sınırlılığı ve desen raport büyüklüğünün sınırlı olması gibi dezavantajların üstesinden gelmiştir.