Dijital Ses Ögeleri

Sesin Kullanımı, Önemi ve Avantajları

Çevremizi anlamlandırma bakımından ses günlük yaşantımızın önemli bir parçasıdır. Önceden tanıdığımız nesneler ve olaylar ekranda görüntü olarak belirirken bunların sesleriyle birlikte ekrana gelmeleri, gerçeği ifade etme açısından son derece önemlidir. İzleyici ekrandaki görüntüyle sesi bütün olarak görmek ister.

Ses, sinemasal anlatıların artık vazgeçilmez bir parçasıdır. Seyircide güçlü bir duygu uyandırıcı olarak başvurulan müzik, filmin atmosferi hakkında bilgi veren fon müzikleri, filmin anlatı dünyasında önemli bir yere sahip olan diyaloglar, etkiyi artırıcı efektler bazen sessizlik anlatının vurgusunu ve etkisini güçlendirme amacı taşımaktadır.

Sesin sinemada kullanımı bazı kesimler tarafından heyecanla karşılanırken bazı kesimlerse sinemanın dilinin görüntü olduğunu bu nedenle sesin olmaması gerektiğini iddia etmişlerdir. Bugün gelinen noktada ise ses çok mesafe kaydetmiş, varlığı tartışma konusu olmaktan çıkarılarak nasıl olması gerektiği üzerine çalışmalar yoğunlaştırılmış, ses tasarımı, ses tasarımcısı, ses kütüphaneleri gibi farklı kavramlar sinema literatürüne girmiştir.

Dijital Ses Ögeleri

Günümüz sinema filmlerinde ve televizyon dramalarında ana hatlarıyla konuşmalar, efektler ve müzik, yapımın ses evrenini oluşturan bileşenlerdir.

Müzik: Sinemada müzik; baştan sona filmdeki karakterlerin, olay örgüsünün, atmosferin, mekânın, zamanın, dramaturjinin izleyene geçmesini sağlayan, filmde altı çizilmesi hedeflenen, konu ve bilgiyi, senaryo, oyunculuk, çekim, kurgu gibi sinemasal araçlarla birlikte destekleyen, bu buluşmayla daha farklı ve güçlü bir katman oluşturmak amacıyla düzenlenmiş ritmik, melodik ve armonik bir sesler bütünüdür.

Söz-Konuşma -Diyalog: Bir filmde monologlar, diyaloglar, okumalar, ünlemler gibi kişilerin duygu, düşünce ve isteklerini belirtmek için çıkardıkları seslerin tümüne söz denir.

Efektler: Bir filmde, konuşmalar ve müzik dışındaki doğal ya da doğal olmayan sesler efekt olarak adlandırılır. Efektler görüntüye çevre boyutu ekleyerek filme canlılık kazandırır. Seyirci, gerçek hayatta ses çıkaran şeyleri ekranda gördüğünde gerçekteki gibi bir ses duymayı bekler.

Sesle İlgili Diğer Kavramlar

Sessizlik: Sesin sinemaya eklenmesi görüntüyü daha etkin kılmakla beraber sessizlik, dramatik bir öge olarak yapımlarda kullanılmıştır. Ses gibi sessizlik de bilgi verme amaçlı kullanılabilir. Sahnelerde diyalog yada monologlarda açıklanmamış, izleyicide etki bırakması beklenen bir bilgi sessizlik aracılığıyla aktarılabilir.

Ortam Sesi (Ambiyans): Sette veya ortamda olan arka planda kaydedilen seslere ambiyans denir. Sahne sürekliliğinde önemli bir rol oynar. Yankı, rüzgâr sesi, nefes alışveriş sesleri gibi sesler ortamın doğal gürültüsüdür.

Tempo ve Ritim: Birçok filmde ve televizyon yapımında tempoyu ayarlama işlevi müziğe yüklenmiştir. Programın ritmini yansıtan müziktir.

Ses Düzeyi ve Ses Perspektifi: Bilinçli tasarlanmış bir ses, dramatik etkiyi artırmada önemli bir işlev görmektedir. Gerilimli sahnelerde, tartışma ortamlarında ses düzeyi yükseltilir. Filmde doruk noktaya yaklaştıkça ses ve gürültülerin şiddeti giderek arttırılarak seyircinin coşku içine girmesi amaçlanır. Görüntünün nesneye yakın ya da uzaklığına göre seste bir yakınlaşma ve uzaklaşma olması durumu ise sesin perspektifini tanımlar. Sesin, görsellikte fark edilen derinlik ve hacme benzer şekilde, mesafe duygusu yaratılmasına yönelik olarak tasarlanması anlamına gelir.

Fade-in ve Fade -out: Ses düzeylerinin giderek artırılması veya azaltılması tekniğine denir. Bu terimler yalnızca ses için değil görüntü için de kullanılmaktadır. Fade -in, ses düzeyinin yavaş yavaş yükseltilmesi anlamına gelirken fade -out ise sesin yavaş yavaş azaltılması anlamına gelmektedir.

Ses köprüsü: Bir sahnede duyulan sesin devam ettirilerek bir sonraki sahneyle birleştirilmesi tekniğidir.

Seslendirme Çeşitleri

Dublaj: Filmde özgün diyaloglar yerine farklı bir dilde diyalog ekleme, sessiz sahnelere ses ekleme, ses kuşağına ses efektleri ve müzik eklenmesi şeklinde yapılmaktadır. Dizi, film, belgesel, reklam vs. filmlerde karaktere yeniden ses vermeye dublaj denir.

Playback: Önce sesin kayda alınması, sonra da bu sesle ilgili görüntülerin kameraya çekilmesine playback denir. Önceden stüdyoda kayda alınmış müzik parçaları, çekim esnasında ses sanatçısı parçayı seslendiriyormuş gibi davranırken müzik görüntülerle senkronize bir şekilde verilir.

Perfore: Haber, magazin, reklam, fragman, radyo programı vs. programlarda görüntülerin üstüne stüdyoda seslendirme yapılmasına perfore denir.