Gruplar

Gruplar insan davranışını anlamada ve açıklamada önemlidir. Belli amaçlar ve bunları gerçekleştirme çabası çerçevesinde toplanmış, belli kurallara göre, belirli bir süre karşılıklı sosyal ilişki ve etkileşimde bulunan, en az iki kişiden oluşan, görece sürekli birey topluluğudur. Grup, yığın kavramının aksine üyeleri arasında süreklilik temelinde bir etkileşimi içermektedir. Yığın ise bir şekilde geçici bir nedenle, kısa bir süreliğine bir arada olan insan topluluğudur. Grup kavramı ile birlikte alınan bir başka olgu olan kategori de benzer ve ortak sosyal özellikleri olan insanlardan oluşmaktadır. Takım kavramı ise ortak bir amaca, performans hedefine ulaşmak için karşılıklı sorumluluk anlayışı çerçevesinde, birbirini tamamlayıcı becerileri olan küçük sayıdaki insan topluluklarıdır.

Birçok grup türünden söz etmek mümkündür. Bunlar; birincil ve ikincil grup, biçimsel ve biçimsel olmayan grup, iç ve dış grup, üyelik grupları ve referans grupları ve diğer gruplar şeklinde ifade edilebilir. Birincil gruplar; üyeleri arasında birincil, bir başka deyişle yüz yüze ve samimî ilişkilerin olduğu gruptur. İkincil gruplar ise, birincil grupların dışındaki her türlü, büyük çaplı, önemli, biçimsel (resmi) gruplardır. Biçimsel gruplar, belirli amaçları gerçekleştirmek maksadıyla biçimsel bir şekilde oluşturulmuş, yazılı kurallar çerçevesinde işleyen gruplardır. Biçimsel olmayan gruplar ise yazılı kurallarla değil, grup üyeleri arasındaki sosyal etkileşimin sonucunda ortaya çıkan oluşumlardır. İç grup; bireyin ait olduğu, etkileşimde bulunduğu ve bizlik duygusunu paylaştığı bir sosyal gruptur. Dış grup ise bireyin kendini bir parçası olarak görüp değerlendirmediği ya da ait olmadığı gruplardır. Üyelik grupları, kişilerin üyesi bulundukları ve içinde etkileşimde bulundukları gruplardır. Referans grupları ise birey için geçerli olan tutum ve davranışların oluşumunu sağlayan ve bir anlamda bireyin ideali olan gruplardır.

Bireysel olarak gruba girme nedenleri farklılaşmakla birlikte bu nedenleri genel olarak; güvenlik, ekonomik ihtiyaçlar, sosyal ihtiyaçlar, öz saygı ve ortak ilgiler şeklinde sıralayabiliriz.

Hem biçimsel hem de biçimsel olmayan gruplar için dört gelişim aşamasının varlığından söz edilebilir. Bunlar; karşılıklı kabul, karar, motivasyon ve bağlılık, kontrol ve yaptırım aşamalarıdır.

Grup dinamikleri bir grup içerisindeki sebep-sonuç ilişkileri, grupların oluşumu ve işleyişleri, grubun herhangi bir kısmında meydana gelen bir değişikliğin diğerleri ve grubun bütünü üzerinde meydana getirdiği etki ve tepkiler şeklinde de ifade edilebilir. Grup dinamiklerini, grubun etkileşim süreçlerinde devreye giren faktörler olarak düşündüğümüzde, grup normları ve grup yapısı olgularının grup dinamikleri içerisinde ön plana çıktığını ifade edebiliriz. Normları, grup üyeleri tarafından uygun görülen davranış kalıpları olarak tanımlayacak olursak, normların bireylerin davranışlarına rehberlik eden bir kabul edilebilir davranışlar dizisi olduğunu ifade edebiliriz. Bir grubun etkinliğini belirleyen en önemli dinamiklerden birisi, grup yapısıdır. Biçimsel gruplarda grup yapısı, grubu oluşturanlar tarafından yazılı olarak belirlenmektedir. Biçimsel olmayan gruplarda ise üyelik çoğunlukla bireysel tercihle gerçekleştiğinden grup üyelerinin hem yapı hem de rollere ilişkin olarak daha fazla söz hakkı bulunmaktadır.