Bebeklik Döneminde İletişim

Doğum öncesi olan prenatal dönem gebeliğin ilk başladığı andan doğumun gerçekleştiği döneme kadar olan zaman dilimini kapsamaktadır. Bu dönemde bebeklerin oluşum ve gelişimi gerçekleşmektedir. Bu dönemin bebek açısından en önemli olan kısmı ise (prenatal attachment) olarak geçen ebeveyn ile çocuk arasındaki kurulan duygusal bağı ifade eden doğum öncesi bağlanmadır.

Bu süreçte annenin yaşayacağı fiziksel durumlar ile birlikte duygusal yaşanmışlıklar da bebeğin ruh ve beden sağlığı açısından önem taşımaktadır. Bebekler bilinen beş temel duyuyu (işitme, görme, dokunma, tat ve koku alma) anne karnında geliştirebildiğine dair çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.

Dokunma Sistemi: Dokunma sistemi somatik duyu nöronları aracılığıyla deriden gelen, ağrı, dokunma ve basınç gibi somatik duyuları alan nöronların gelişimini kapsamaktadır.

İşitme sistemi: Bebeklerde işitme algısı ile ilgili hangi gelişme evresinde ortaya çıktığına dair farklı görüşler bulunmaktadır. Ancak son yirmi yılda yapılan çalışmalar ile birlikte daha önce doğum sonrasına atfedilen bu duyunun gelişimini prenatal dönemde de olduğunu göstermektedir.

Görme Sistemi: Bebeklerin dış dünyayı görsel olarak algılamaları açısından anne karnındaki gelişim önem taşımaktadır. Gözün bu düzeydeki gelişimine kısaca bakacak olursak ilk optik sinir dokusunun gebelikteki yirmi ikinci gün ile birlikte gelişmeye başladığı görülmektedir.

Prenatal Bağ Kurma/Bağlanma: Bebek ile olan iletişim prenatal dönem olarak bilinen doğum öncesinde başlamakta ve devam etmektedir.

Doğum Sonrası İletişim : Bebekler doğum ile birlikte insanların değiştirdiği bir çevre ile karşılaşmaktadır . Ağlamak , görmek dokunmak gibi araçlar, bebekle dış çevre arasında bağlanmalar oluşturmaktadır .

Bebek Dil Gelişimi: İki yaşına kadar her üç aylık dönermde bebekler farklı dil gelişimleri yaşamaktadır.

0-3 Aylık Dönem: Bu dönemde bebekler gözleri ile çevreyi gözlemlemekte ve dinleme eylemeni böyle gerçekleştirmektedir.

4-6 Aylık Dönem: Bebekler bu dönem içerisinde karşıdan gelecek iletişim biçimlerine daha fazla karşılık vermeye başlamaktadır.

7-9 Aylık Dönem: Bu dönem bebeğin çıkardığı seslerdeki çeşitliliğin birden arttığı aylardır. Da -da ve ba -ba gibi heceler ikişer kez tekrar edebilen bebekler basit ve sık tekrarlanan cümlelere de anlam yükleyebilmektedir.

10-12 Aylık Dönem: Bebekler ilk yaşının arifesindeki bu dönemde bazı kelimeleri tipik olarak anlamlı bir biçimde kullanabilmektedir.

13-18 Aylık Dönem: Kelime dağarcığının genişlediği bu dönem bebekte fizyolojik olarak da yürümenin başladığı zaman dilimidir.

19-24 Aylık Dönem: Bu dönemde dil becerilerindeki gelişme hızla devam etmektedir. İkinci yaşı ile birlikte iki cümlelik cümleler de bebekten duyulabilmektedir. Anlamlı seslerin ve kelimelerin çıkarıldığı bu yaşla birlikte bebekler verilen talimatlara uygunluk seviyelerini artırmaktadır.

Bebeğinizle İletişimi Geliştirmenin Yolları: Bebekler zamanla düşüncelerini ve duygularını ifade etmek ve başkalarıyla iletişim kurmak için dili anlamayı ve kullanmayı öğrenme meyletmektedirler. Bu süreçte ebeveynler ile ailenin diğer üyeleri, çocuklar için bir iletişim modeli rolü/ görevini üstlenmektedir. Burada dikkat edilecek hususlar şu şekilde sıralanmaktadır.

Bebeklerinizle bol bol konuşun, onlara şarkılar söyleyin. Bebeklerin her şeyi izleyerek ve duyarak öğrendiği gerçeğinden yola çıkacak olursak onlarla konuşmak iletişim süreçlerine ciddi katkılar sağlamaktadır.

Kelimelerin anlamını iletmek adına yüz ifadeleri ve jestler kullanmaktan kaçınmayın.

Bebeğinizi giydirirken, yıkarken ya da beslerken yaptığınız eylemlerinizi tanımlayın ve yaptıklarınızdan her zaman onlara bahsedin.

İki yönlü iletişimi teşvik edin. Onların çıkardığı tüm seslere veya sorulara mutlaka cevap vermeye çalışın.

Bebeğinizle birlikte okuma etkinlikleri yapın. Büyük, renkli resimlere sahip kitaplar seçin. Bebeğinizin tanıdık olan nesneleri göstermesini ve onları adlandırmasını isteyin. Bu konuda teşvik edici bir yaklaşımı benimseyin

Bebeğiniz bir konuşma veya dil hatası yaptığı zaman, doğru biçimde cümle ile cevap vermeye özen gösterin. Bu yaklaşım onun doğru telaffuz ve dilbilgisi yapısını öğrenmesine yardımcı olur.

Dışarda yaptığınız geziler esnasında yeni gördüğü nesneleri ve farklı kelimeleri ona tanıtın

Farklı renklere, boyutlara ve dokulara sahip nesneleri bebeğinize tanımlayın. Sert ve yumuşak gibi karşılaştırma sözcükleri kullanmaya özen gösterin.

Bebekle doğru iletişim kurmak için yukarıda belirtilenlerin yanı sıra dikkat edilmesi gereken hususlarda bulunmaktadır. Bunlar ise genel olarak şöyle sıralanmaktadır (Koca, 2022):

Ses tonunuzun yumuşak, alçak ve şefkatli olması etkileşimi güçlendirerek iletişime daha geniş bir alan açmaktadır.

Çocuklardaki zaman kavramının iki yaşından sonra geliştiği bilinmektedir. Bu nedenle bebekle olan iletişimde bu döneme kadar şimdiki zaman kullanımı doğru olandır.

Bebeklere farklı birçok şeyi (bebeğinizin doğumu, onun nasıl heyecanla beklendiği, eşyaları, vücudunun bölümleri ya da aile bireyleri ve isimleri) anlatabilirsiniz. Bu yaklaşım çocukta hafıza ve işitsel dikkatin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.

Baba da bebekle iletişimde aktif bir rol almalı ve yaklaşımları ile onu desteklemelidir.

Çocukla kurulan iletişimde, konuşmanın yanı sıra onunla oynanan oyunlar, taklit oyunları, oyuncaklar, yapılan etkinlikler, rol yapma gibi süreçlerinde önemi dikkate alınmalıdır.