Çocuklarda Hareket Eğitimi

Hareket, insan hayatına henüz dünyaya gelmeden önce giren bir kavramdır. Anne karnında henüz bir embriyo halindeyken istemsiz olarak başlayan kıpırdanmalar zaman geçtikçe ihtiyaçlar doğrultusunda büyüyerek ve anlam kazanarak devam eder. İnsan en hareketsiz olduğunu düşündüğü anda bile kasları durmaksızın harekete devam eder. Bunun en bilinen ve belirgin örneği kalp kasının sürekli tekrar eden ritmik hareketidir. Bu hareket insan yaşamının en şiirsel kanıtıdır. Kalp hareket etmiyorsa beden hareket etmez diye kesin bir yargı kullanılması mümkündür. Akla gelecek her türlü fiziksel aktivite için ve hatta bazen bazı zihinsel aktiviteler için bile hareket etmeye ihtiyaç duyarız (Özdenk, 2007).

Çocukların temel motor becerileri yaşla birlikte olumlu olarak gelişse de, eğitmenlerin veya ebeveynlerinin onlar için her dönem çok yönlü beceri uygulamaları tasarlamaları gerekmektedir. Hareket eğitimi amaçlarının başında okul öncesi öğretmenlerinin çocuklardaki bu temel motor beceri düzeylerini geliştirerek aktif bir yaşam sürmelerini sağlamaları vardır. Okul öncesi dönem çocuklarının kapsamlı olarak gelişiminde onların motor becerilerini geliştirmek ve çocukların günlük yaşamlarına bu becerileri entegre etmelerini sağlamak oldukça önemlidir. Öğretmenlerin ise bu uygulamaları aktif olarak gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Bir hareket eğitimi çalışma planının okul öncesi eğitim programlarına dahil edilmesi hareket eğitiminin amaçları arasında yer almaktadır. (Timmons ve ark., 2007 ).

Hareket eğitimi; çocuklarda hareket becerilerinin ve motor gelişimlerinin desteklenmesi amacıyla ele alınan etkinlikleri içermektedir (MEB, 2013). Tüm gelişim alanlarında ilerleme kaydetmek için hareket deneyimlerinin gerçekleşmesi gereklidir ve bu gelişim alanlarına hareket eğitiminin birçok faydası bulunmaktadır. Bu nedenle, çocukların yaşamlarında aktif olmaları desteklenerek farklı hareket becerilerini keşfedebilecekleri ortamlar hazır hale getirilmelidir. Eğlenceli etkinliklerle çeşitli fiziksel aktiviteler denemeye istekli olmalarının sağlanması ve farkındalıklarının arttırılması çok önemlidir (Pangrazi ve Beighle, 2016). Erken yaşlarda hareket eğitimi alan çocukların hareket eğitimi almayan çocuklara göre gerekli hareket becerilerini uygulamada daha ileri düzeyde olduğu görülmektedir.

Okul öncesi dönemde öğrenilen motor beceriler ileriki yıllarda daha zor motor becerilerin öğrenilmesini kolaylaştırır (Altınkök, 2016). Muratlı’ya (1997) göre çocukların erişebileceği motor beceri düzeyleri okul öncesi ve ilkokul çağında şekillenmektedir. Bu yüzden bu dönemlerde verilen motor beceri eğitimleri büyük önem taşımaktadır. MEB’e (2013) göre okul öncesi dönem hareket etkinliklerinin amacı çocuğun diğer gelişim alanlarına katkı sağlamaktır. Ayrıca çocuğun hayatı boyunca fiziksel etkinliklere katılmasına da destek sağlar. Okul öncesi dönemdeki hareket etkinlikleri çocukların denge, nesne kontrolü ve yer değiştirme becerilerinin gelişmesini sağlayan etkinlikleri içerir. Bu etkinlikler sayesinde çocuğun temel hareket becerileri, motor yeterliliği ve bedensel farkındalığı da gelişmiş olur (MEB,2013). Birey bilinçli hareket etme yeteneğini kontrol ettikçe daha zor olan hareketleri de yapmaya başlar. Örneğin, yürüme hareketi gibi temel ve bütün bir hareket yeteneği geliştikçe koşma ve yön değiştirme becerileri gelişir (Altınkök, 2016).

Hareket eğitimi etkinlikleri en az 30 dk sürelerle sınıf içinde, açık havada ya da bahçede uygulanabilir. Bu 30 dakikanın ilk 5 dakikasında ısınma egzersizleri veya ısındırma oyunları yer alır. 20 dakikasında bir önceki hareket eğitimi uygulamasının tekrarı ve yeni hareket becerilerinin öğretimi olmalı ve son 5 dakikasında da soğuma etkinliklerine yer verilmesi önerilmektedir (MEB, 2018). Gelişimsel anlamda çocuğun yaş ve gelişim düzeyine uygun olarak tasarlanan hareket eğitimi programları ile erken müdahalede bulunulmasının çocuğun yaşam kalitesini sonraki yıllarda önemli derecede etkilediği varsayılmıştır (Sevimli, 2008). Hareket eğitimi çocukların sadece motor becerilerini değil aynı zamanda problem çözme yeteneklerini ve keşfetme becerilerini de geliştirmektedir.