Yaratıcı Dramanın Bileşenleri

Yaratıcı drama, bir grup katılımcının (çocukların) yaşantılarından yola çıkılarak bir konunun (öğretilmek istenen şeyin), düşüncenin, kavramın yaratıcı drama (rol oynama ve doğaçlama vd.) tekniklerinden yararlanılarak bir eğitmen (öğretmen/okul öncesi öğretmeni) rehberliğinde canlandırmalar yoluyla ele alınması sürecidir. Bu sürecin yaşama geçirilmesi için mutlaka olması gereken bileşenler öğretmen/yaratıcı drama eğitmeni, grup (çocuklar), mekân (sınıf veya seçilmiş bir ortam) ve konudur (öğretilmek istenen şey). Yaratıcı dramanın bütün bileşenleri kendi içerisinde sıkı bir ilişkiye sahiptir. Yaratıcı dramanın bileşenleri, dramatik kurgunun bileşenleriyle de sarmal bir ilişki içerisindedir. Bir diğeri olmadan ötekinin anlamı yoktur.

Öğretmen/Yaratıcı Drama Öğretmeni

Yaratıcı dramayı kendi alanında bir yöntem olarak kullanacak öğretmen, süreci çocukların düzeylerini ve gelişim özelliklerini dikkate alarak planlama, uygulama ve değerlendirme becerisine sahip kişidir.

Öğretmen çocukları ve kendini iyi tanımalı, çocukların gereksinimlerine duyarsız kalmamalı, kendi yetkinliklerinin ve sınırlılıklarının farkında olmalıdır. Yaratıcı drama sürecinin verimli geçmesi adına gerekli olan grup dinamiğini oluşturabilmeli, gruba ve çalıştığı alana ilişkin etik, insani, eğitsel sorumluluklarını yerine getirmelidir.

Özellikle okul öncesi düzeyde yaratıcı dramayı bir yöntem olarak kullanacak öğretmenin çocukları kurguda tutmayı ve rolde kalmayı iyi bilmesi gerekir.

Katılımcı Grup

Okul öncesi eğitimde yaratıcı drama çocuklarla yürütülen bir grup etkinliğidir. Yaratıcı drama süreçleri çocuk merkezli olup çocukların yaşantılarından yola çıkar. Yaratıcı drama süreçlerinin yaşama geçirilebilmesi için yaratıcı drama alanının gerekliliklerine uyan, gönüllü bir grup çocuğa gereksinim vardır. Örgün öğretim kurumlarında ise çocuklar yaratıcı drama sürecine hazırlanmalı, gönüllü olmaya teşvik edilmelidirler.

Yaratıcı drama süreçlerinde öğretmen ve çocuk bütünleşmeli, öğretmen çocuklarla beraber öğrenen rehber konumunda olmalıdır.

Yaratıcı drama grubundaki çocuklar cinsiyet, yaş, engellilik, ailelerinin gelir ve eğitim, kendilerinin gelişim düzeyleri gibi yönlerden birbirlerinden çok farklı olabilirler. Bu durum, öğretmen tarafından göz önünde bulundurulmalıdır.

Çocuk grubunun kalabalık olması grup dinamiğini ve yaratıcı dramada sınıf yönetimi süreçlerini etkiler. Grup kalabalık olduğunda, öğretmenin farklı sınıf yönetimi stratejileri uygulaması gerekebilir.

Çocuklar birbirlerine karşı saygılı, hoşgörülü olmalıdırlar. Yaratıcı drama sürecinin gerektirdiği etkinlikleri yapmaya istekli, iletişime ve etkileşime açık olmalıdırlar.

Çocuklar, kurguya inanmalı ve rolde sorumluluk almak konusunda gönüllü olmalıdır.

Çocuklar, yaratıcı drama süreçlerinde kurgusal olarak ele alınan çatışma durumları sayesinde gerçek yaşamda karşılaştıkları durumlara karşı daha hazırlıklı hale gelirler.

Mekân

Yaratıcı drama açık ya da kapalı, özgürce devinime izin veren, çalışmanın amacına uygun her türlü mekânda gerçekleştirilir. İdeal bir yaratıcı drama ortamı, özgürce devinime elverişli olmalıdır. Buna ek olarak duyusal yoğunlaşma adına dış uyaranlardan yalıtılmalıdır. Süreçteki uyaranların zenginleştirilmesi adına ses ve görüntü sistemlerinin, kullanılacak materyal ve nesnelerin çalışılacak mekân içerisinde bulunması uygun olur.

Her zaman yaratıcı dramaya elverişli ideal bir ortam bulunamayabilir. Yaratıcı dramaya uygun olmayan ortamlar boş alan yaratılarak çalışmaya uygun hale getirilmeye çalışılmalıdır.

Özellikle okul öncesi düzeyde yürütülen yaratıcı drama çalışmaları sınıf ortamında gerçekleştirilir. Öğretmenin sınıfı, çalışmanın amacına ve çocukların gereksinimlerine göre hazırlaması gerekir.

Çocukların gereksinimlerine ve gerçekleştirilecek eğitsel etkinliğin amacına göre sınıf dışı mekânlar da yaratıcı drama uygulamaları için kullanılabilir.

Okul öncesi dönemdeki çocukların öğrenme deneyimleri sınıfla sınırlandırılmamalıdır. Farklı mekânlarda gerçekleştirilecek etkinlikler çocukların deneyimlerini zenginleştirebileceği gibi alternatif öğrenme deneyimleri sunabilir.

Konu

Yaratıcı drama ve eğitim süreçlerindeki etkinlikler ve etkileşimler de aynı biçimde bir konu etrafında biçimlenirler. Konu, iki süreçte de öğretilmek istenen şey anlamına gelir.

Eğitimde en yoğun etkileşimde olan iki taraf öğretmen ve çocuktur.

Okul öncesi eğitimde öğretmenin oyun temelli, esnek, yaratıcılığı ve keşfetmeyi önceleyen, günlük yaşamdan yola çıkarak öğrenmeyi teşvik eden bir program uygulaması gerekir. Bu tür bir programın özellikleri yaratıcı dramayla benzeşmektedir.

Okul öncesi eğitimde kazanım ve göstergeler bilişsel, dilsel, sosyal -duygusal, motor ve öz bakım becerileri gibi beş başlık altında ele alınmıştır.

Yaratıcı drama uygulamalarında yaratılan kurgu, okul öncesi eğitimde geliştirilmesi amaçlanan beş farklı beceriyi eş zamanlı ve bir arada ele almaya olanak sağlar.

Yaratıcı drama süreçlerindeki etkileşim öğretmenin de yoğun olarak katıldığı, çocuklarla role ve kurguya girdiği bir atmosferde gerçekleşir.

Okul öncesindeki kazanım göstergeler çerçevesinde konu belirlendikten sonra bu konunun yaratıcı dramada ele alınacağı kurgunun konusu belirlenmelidir.

Konunun belirlenmesinde, çocukların yaş ve gelişim düzeyi özellikleri, gereksinimleri, farklılıkları gibi konulara dikkat edilmelidir. Çocuklara kazandırılmak istenen tutum, beceri ve davranışlar da konu seçimi üzerinde etkilidir.

Konu, gelişigüzel seçilmemelidir. Gerçek yaşamla ilişkili, dönüştürülmesi gereken somut bir sorundan yola çıkılarak araştırma ve okumalarla geliştirilen bir süreç sonucunda belirlenmelidir.

Konuyu işlerken çıkış noktası olarak film, karikatür, öykü, roman gibi çok çeşitli materyaller; bez parçaları, bavullar gibi çok çeşitli nesneler kullanılabilir .