Çocukluk Döneminde Sık Karşılaşılan Enfeksiyon Hastalıkları

Giriş

Enfeksiyon hastalıkları, sağlık sistemindeki iyileşmelere, yeni geliştirilen tanı ve tedavi yöntemlerine ve daha iyi bakım koşullarına rağmen tüm toplumu tehdit etmeye devam etmektedir. Enfeksiyonların tanılanmasında hastalığa özgü klinik belirtilerin yanında kan testi ve görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Bu bölümde, çocukluk döneminde sık karşılaşılan enfeksiyon hastalıkları incelenecektir.

Çocuklarda Enfeksiyon Hastalıkları Risk Faktörleri

Çocuklar yetişkinlerden farklı olarak bağışıklık sistem yetersizlikleri, kalabalık ortamlar ve kötü yaşam koşulları nedeniyle enfeksiyonlara daha fazla eğilimlidirler. İlk beş yaşta, özellikle ilk iki yaştaki çocuklarda enfeksiyon hastalıkları daha sık görülür.

Solunum Yolu Enfeksiyonları

Solunum yolu enfeksiyonları özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları çocuklarda çok sık görülür. Bu enfeksiyonlara neden olan etkenler çoğunlukla bakteri ve virüslerdir.

Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları (ÜSYE): Çocuklarda yaygın olarak görülen üst solunum yolu enfeksiyonları; orta kulak enfeksiyonu , soğuk algınlığı, farenjit, tonsillit ve rinittir. Bu enfeksiyonlar genellikle kısa sürer. Üst solunum yolu enfeksiyonlarından en şiddetli olanı orta kulak enfeksiyonudur. Çünkü orta kulak enfeksiyonu tekrar etme ve yan etki gelişme riski yüksek olan bir enfeksiyondur. Korunmada özellikle bağışıklama, anne sütüyle beslenme, sigara dumanı maruziyetini engelleme ve kulağı travmalardan koruma önemlidir. Genel olarak üst solunum yolu enfeksiyonu olan bir çocuğun bakımında; çocuğun yeterli dinlenmesi, beslenmesi ve sıvı alımının sağlanması önemlidir.

Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları (ASYE): Özellikle ilk iki yaştaki çocuklarda ağır seyreden çocuğun hastaneye yatmasını gerektiren ve hatta ölümle sonuçlanabilen hastalıklardır. Bu hastalıkların ortak özelliği çoğunlukla viral etkenlere bağlı gelişmesi, ilk iki yaşta ve kış aylarında görülmesi, salgınlara yol açması, hastalık sürecinin ağır seyretmesi ve hastaneye yatışa neden olmasıdır. Ayrıca anne sütü ile beslenmeme, düşük sosyoekonomik düzey, kalabalık ailede yaşama ve kötü hijyen koşulları çocukların hastalanma riskini arttırır. Alt solunum yolu enfeksiyonlarından pnömoni dünyada çocuk ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Pnömoniden korunmada başta pnömoni olmak üzere tüm çocukluk dönemi aşılarının yapılması önemlidir.

Akut Gastroenteritler

Çocuk enfeksiyon hastalıkları içinde akut gastroenterit, daha çok okul öncesi yaş grubunda görülen, sonuçta sıvı kaybı ve elektrolit dengesizliği nedeniyle ölüme yol açabilen bir hastalıktır. Tedavide amaç, kaybedilen sıvı ve elektrolitin yerine konması, beslenmenin sürdürülmesi ve şokun önlenmesidir. Korunmada temiz gıda ve içme suyu kullanımı, etkili el yıkama önemlidir. Ayrıca bebeklere yaşamın ilk altı ayında Rotavirüs aşısı uygulanması önerilmektedir.

Bulaşıcı Hastalıklar

Döküntülü Hastalıklar: Çocukluk çağında geçirilen çok çeşitli döküntülü enfeksiyon hastalığı (bulaşıcı hastalı k) vardır. Bunlardan kızamık dünyada aşıyla önlenebilir bulaşıcı hastalıklar içinde en çok ölüme neden olan hastalık olarak kabul edilir. Kızamığın önemli yan etkileri ;orta kulak iltihabı, pnömoni, larenjit ve ensefalittir. Kızamıktan korunmanın tek yolu aşı yaptırmaktır.

Kızamıkçık döküntülü viral enfeksiyondur. Çocukların yaklaşık yarısı hastalığı herhangi bir belirtisi olmadan geçirebilir. Annenin gebelikte kızamıkçık geçirmesi ölü doğum, düşük ve bebekte doğumsal bozukluklara neden olabilir. Önemli yan etkileri ,ensefalit ve trombosit düşüklüğüdür.

Varicella zoster virüsünün neden olduğu suçiçeği enfeksiyonunda vücutta yaygın döküntüler oluşur. Oldukça bulaşıcıdır ve solunum damlacıklarıyla bulaşır. En önemli korunma yolu aşılanmadır.

Kızıl, ünitemizde yer verilen döküntülü enfeksiyonlar içinde bakteriyel etkenli tek hastalıktır. Doğrudan temasla ya da damlacık yoluyla bulaşır. Döküntülerinin yanında en önemli özelliği dilin tipik olarak çilek görünümde olmasıdır. Hasta çocuktan diğer bireylere bulaşmayı önlemek için temas önlenmelidir.

Beşinci ve altıncı hastalık, çocuklarda görülen hafif seyirli döküntülü viral enfeksiyonlardır. Ateş ve diğer bazı yakınmaların arkasından iki hastalıkta da spesifik döküntüler ortaya çıkar.

El-ayak- ağız hastalığı özellikle kreş çocuklarında, ilkbahar ve yaz aylarında daha sık gözlenir. Yüksek ateş, ağız, boğaz, el ve ayaklarda döküntüler oluşur. Korunmada çocuklara genel hijyen ve el yıkama alışkanlıkları kazandırılması önemlidir.

Döküntülü Olmayan Hastalıklar: Kabakulak tükürük bezlerinin enfeksiyonudur. Direkt temas ya da damlacık yoluyla bulaşır. Tükürük bezleri şişer ve ağrır. Ayrıca ateş, kusma ve yutma güçlüğü görülür. Çocuk yatak istirahatine alınır ve okula gönderilmez. Ilık içecekler, yumuşak ve püre kıvamında gıdalar verilir. Korunmada aşılanma önemlidir.

Boğmaca çok bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Solunum yolu salgılarıyla direk ya da damlacık yoluyla bulaşır. Boğulur tarzda öksürük nöbetleri görülür. Çocuk bu öksürük nöbetleri sırasında morarabilir. Bazen çocuk zor nefes alabilir ve solunumu durabilir. Antibiyotik tedavisi uygulanır. Çocuğun yeterli beslenmesi ,sıvı alması ve dinlenmesi sağlanır. Hastalığın bulaşmasını önlemek için koruyucu önlemler alınır. Hasta çocukla yakın temas etmiş tüm bireyler aşılanır. Tüm çocukların boğmacaya karşı rutin aşılanmaları gerekir.

Okul ve Kreşlerde Enfeksiyon Hastalıklarından Genel Korunma Önlemleri

Yukarıdaki bilgilerden yola çıkarak bebekler ve okul öncesi çağdaki çocukların enfeksiyon hastalıklarına ne kadar yatkın olduğu görülmektedir. Enfeksiyon hastalıklarından korunma, yayılmasını önleme ve salgınları kontrol etmede aşılanmanın ne denli önemli olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle tüm çocuklara ülkemiz ulusal bağışıklama programında yer alan aşıları zamanında ve eksiksiz yaptırmak, ayrıca program dışında olup duyarlı nüfus için önerilen aşıları yaptırmak; anne -babaların , sağlık çalışanlarının ve eğitimcilerin önemli sorumluluğudur. Ayrıca çocukların yaşam koşullarını iyileştirme, onları çevresel risklerden koruma ,yeterli ve dengeli besleme, sağlıklı büyüme ve gelişmelerine önemli katkılar sağlayacaktır.