Çocukluk Döneminde Sık Karşılaşılan Sindirim Sistemi Hastalıkları

Giriş

Bu bölümde sindirim sistemi anatomi ve fizyolojisi, sindirim sisteminin çocuklarda erişkin bireylerden farklılıkları, sindirim sistemine ait çocuklarda sık görülen hastalıklar hakkında bilgiler verilecektir.

Sindirim Sistemi Anatomi ve Fizyolojisi

Sindirim sistemi; yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklar ile yardımcı organlar olan karaciğer, safra kesesi ve pankreası kapsar.

Sindirim Olayı: Besinlerin ağız yoluyla alınıp, gerekli organlara taşınması, bölünerek yapı taşlarına ayrılması, tüm hücrelere ulaşıp atık maddelerinin dışarı atılmasına denir.

Bebek ve Çocuklarda Farklılıklar: Bebek ve çocuklarda sindirim sistemi fonksiyonel olarak farklı çalışır.

Sindirim Sistemi Hastalıkları

Ağız Boşluğu İle İlgili Hastalıklar

Yarık Damak Yarık Dudak

Dudak ve damak yarıkları doğuştan gelişim bozukluklarının en önemlilerindendir. Yüzde anormal bir görünüm, beslenme sorunları ve konuşma bozukluğuna neden olur. Uzun süren tedaviler nedeniyle kulakta bulunan östaki borusunun anomalisine, damakta açıklığın olması nedeniyle sık tekrarlayan kulak enfeksiyonlarına ve buna bağlı sağlık sorunlarına neden olur.

Pamukçuk

Pamukçuk, mantarların ağzın mukozasında oluşturduğu, yaşamın ilk altı ayında en sık görülen enfeksiyondur. Anne sütü ile beslenen bebekte pamukçuk oluştuğunda, annenin meme ucu da bu enfeksiyondan etkilenebilmektedir. Bebeklerde ağız boşluğu içindeki yapılarda beyaz bir küfle örtülmüş gibi görünen bir tabaka vardır. Pamukçuk kendi kendine geçecek bir enfeksiyon değildir. Tıbbi tedavi ve bakım gerekir.

Diş Çürükleri

Diş çürüğü taşınabilen ve bulaşıcı bir hastalıktır. Diş çürüklerinin önlenmesi için ilk yapılacaklardan biri, anneden veya bakıcıdan bebeğe bakteriyel geçişin önüne geçilmesidir. Bebeklerin gece yatmadan önce yüksek şeker içerikli gıdalar verilmemesi, süt dişleri çıktıktan sonra gerekmediği müddetçe gece emzirmekten kaçınılması, bebek bir yaş civarında iken biberonu bırakması gerekir. İlk süt dişi çıktıktan sonra fluorlu diş macunu ile günde en az iki kere çocuğun diş fırçalamasına yardımcı olunması gerekir.

Yemek Borusu (Özafagus) İle İlgili Hastalıklar

Özofagus Atrezisi ve Fistül

Özofagus atrezisi, özofagusun gelişimini tamamlamaması sonucu kapalı olması; trakeaözofajiyal fistül ise özofagus ile trakea (soluk borusu) arasında bağlantının (kanal) bulunmasıdır.

Bebeğin tükürüğünü yutamaması, yutulamayan tükürüğün ağız ve burundan akması, alınan besinin ağızdan geri gelmesi ilk belirtilerdir. Fistül varsa trakeadan akciğerlere kaçan besin maddesi bebekte pnömoniye (zatürre) neden olabilir. Tedavisi cerrahidir.

Mide İle İlgili Hastalıklar

Gastroözafagial Reflü (GÖR)

Mide içeriğinin istem dışı yemek borusuna (özafagus) geri kaçışı ile oluşan fizyolojik bir süreçtir. Çocukluk çağında GÖRH tedavisi üç ana başlıkta ele alınmaktadır: 1. Yaşam biçimi değişiklikleri, 2. ilaç tedavisi, 3. cerrahi tedavi. Bebeklerde yaşam biçiminde yapılacak olan değişiklikler bebeğin hava yutmasının önüne geçilmesi, sol yana yatırma, gazını iyi çıkarma etkili yöntemlerdir. Çocukların gece beslenmemesi gerekir ve mamanın koyulaştırılması tercih edilen bir başka yöntemdir. Çocuk ve ergenlerde reflüyü önlemek için kafein, çikolata, alkol ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulması önerilir. Yemekten sonra şekersiz sakız çiğnenmesi de reflüyü önlemede ya da azaltmada yararlı önlemlerdendir. Gastroözafagial reflü tedavisinde yaşam biçimi değişikliklerinin yanı sıra medikal tedavi ve cerrahi tedavi (çok sık değil) de uygulanır.

Pilor Darlığı (Stenozu)

Pilor darlığı, klasik olarak ortalama doğumun 2 -3 haftasının ardından, beslenmeden sonra ortaya çıkan, fışkırır tarzda safrasız kusma ile birlikte görülür. İlerleyen dönemlerde bebek sıvı kayıplarına bağlı sorunlar yaşar. Pilor Stenozunda önerilen tedavi cerrahidir

Bağırsaklar İle ilgili Hastalıklar

İshal (Gastroenterit)

Dışkı kıvamının yumuşaması ve/veya sıklığının artması (günde 3 veya daha fazla) ile karakterize iki haftadan daha kısa süren ishal ve kusma atakları Akut Gastroenterit (AGE) olarak tanımlanır. İshalin nedenleri arasında enfeksiyoz nedenler, toksinler, metabolik hastalıklar, beslenme ile ilgili faktörler antibiyotik kullanımı ve psikolojik nedenler sayılabilir. Belirtileri neden olan faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. İshalin tedavisinde bebek/çocuğun kaybettiği sıvıyı yerine koymak gerekir. Anne sütü alan bebeklerin emzirilmeye devam etmesi, çocukların beslenmelerinin kesilmemesi gerekir. İshalin tedavisi kadar önemli bir diğer konu da korunmadır. Korunmanın en önemli yolu el yıkama ve hijyendir.

Çölyak Hastalığı (Gluten Enteropatisi)

Çölyak hastalığı, ince bağırsağa hasar veren buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan gluten adı verilen proteinin alımı ile besin emilimini bozan sindirim sistemi hastalığıdır. Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Çölyak hastalığında uygulanacak tek tedavi glutensiz diyet ile beslenmektir.

Konstipasyon (Kabızlık)

Kabızlık çocukluk döneminde sık rastlanan bir sorundur. Organik nedenler (%5) veya organik olmayan nedenlere (%95) bağlı olarak gelişebilir. Kabızlık sorunu en sık tuvalet eğitimi sırasında (2- 4 yaşlar arasında) ortaya çıkar. Kabızlık tedavisi sağlık ekibi tarafından yapılmalıdır. 1- Eğitim, 2- birikmiş dışkının boşaltılması, 3- normal dışkılama alışkanlığının kazanılması sırasında yeniden dışkı toplanmasının engellenmesi ve laksatif (dışkı atılımını kolaylaştırıcı ilaç) kullanımı, 4- ilaçların kesilmesi olmak üzere dört aşamadan oluşur.

Konjenital Aganglionik Mega Kolon (Hirschsprung Hastalığı)

Konjenital aganglionik mega kolon yeni doğanda kalın bağırsağın tıkanmasına neden olan bir hastalıktır. Bağırsağın son kısmı olan rektumunda kaslar içinde sinir hücrelerinin olmaması nedeniyle ortaya çıkar. Megakolon hastalığında ilk bulgu bebeğin ilk 48 saat içinde dışkılamamasıdır. Hastalığın tedavisi cerrahidir.