Çocukluk Döneminde Acil Sorunlara Yaklaşım

Acil bir durumda yaşam kurtarıcı girişimlerin eğitimciler tarafından yapılması çocuğun sakatlamasını ve/veya ölümünü engelleyebilir. Erişkinlerden çok önemli farklılıklara sahip olan çocukların yaşamları tehdit altında olduğunda, çocuk haklarından biri olan "yaşam hakkının" sürdürülebilmesi için sağlık hizmetine ulaşana dek eğitimcilere de önemli görevler düşmektedir. Trafik kazası, solunum yolu tıkanıklığı, yanıklar, zehirlenmeler, boğulma, bayılma, göze, kulağa ve burna yabancı cisim kaçması, kırık, çıkık ve burkulma, yaralanmalar, kanamalar, hayvan ısırıkları ve böcek sokması gibi durumlarda çocuğa acil olarak müdahale edilmelidir. Bu gibi çocukluk çağı kazalarında, acil müdahale ile çocuğun sakatlığı ve ölümü engellenebilir. Bu müdahale, yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak, çocuğun kötüleşmesini engellemek ve iyileştirmeyi kolaylaştırmak için yapılmaktadır.

Çocukluk Çağı Kazalarında İlk Yardım

Trafik kazası çocuklarda ölüme yol açan acil yaklaşım gerektiren durumlardan biridir. Bu durumda ilk yardımcı kendisinin, olay yerinin ve yaralı çocuğun güvenliğini sağlamalı, daha sonra kazayı bildirmeli ve ilk yardım uygulamalarına başlamalıdır. Trafik kazası gibi ciddi yaralanmalarda ilk etkilenebilecek bölge boyundur. Bu nedenle başın sabit tutulması, yaralı çocuğun hareket ettirilmemesi önemlidir. Solunum ve nabız alınmıyorsa temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Solunum ve nabız var bilinci kapalıysa, kurtarma pozisyonu verilmelidir.

Solunum yolu tıkanıklığının en önemli sebebi yabancı cisim kaçmasıdır. Tam tıkanmada, hava geçişi engellenmiştir, çocuk nefes alamaz, konuşamaz ve rengi nefes alamadığı için morarmaya başlar. Böyle bir durumda bir yaşından büyük çocuklarda Heimlich manevrası, daha küçük bebekler için sırta vurma ve göğse itme hareketleri yapılır. Çocuk yabancı cismin çıkarılmasından sonra kusabilir. Bu nedenle, kurtarma pozisyonunu verilmelidir.

Yanmalara bağlı kazalar çocukluk döneminde sık görülmektedir. Isıyla oluşan yanıklarda, soğuk uygulama yapılmalı, kesinlikle buz uygulanmamalıdır. Yanık alanı genişse, cildin alt katmanları da yanıktan etkilenmişse, yüz, el, eklem, perinede yanık oluşmuşsa, kimyasal, solunum yoluyla oluşan yanıklar, elektriksel yanıklar, solunum problemi eşlik ediyorsa en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Zehirlenmelere yol açan nedenler arasında ilk sırada evde uygun koşullarda saklanmayan ve kolay ulaşılabilir ilaçlar yer almaktadır. İlaç zehirlenmelerini kostik maddeler ve böcek ilaçları ile zehirlenmeler takip etmektedir. Madde ya da ilaç içildikten sonra yarım saat geçmemişse çocuk kusturulabilir. Asit ve alkali maddeler içilmişse, çocuk kesinlikle kusturulmamalıdır.

Çocuklarda, bayılmayla da sıklıkla karşılaşılmaktadır. Çocuğun başı dönüyor ya da bayıldı ise şok pozisyonu verilmelidir.

Göze toz gibi herhangi bir madde kaçtığında, göz bol su ile yıkanmalıdır. Eğer metal ve batan bir cisimse, göze herhangi bir müdahale yapılmaz. Burna yabancı cisim kaçtığında, burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme denenmelidir. Kulağa yabancı cisim kaçtığında ise sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmemelidir.

Düşme kazaları, çocuk yürümeye başladıktan sonra adölesan döneme kadar sık görülmektedir. Genellikle kırık, çıkık veya burkulmayla sonuçlanır. Kırık meydana gelmişse ani hareketlerden kaçınılmalı, hareket ettirilmemelidir. Çıkık meydana gelmişse, yerine konulmaya çalışılmamalıdır.

Kanamalarda, yara üzerine direkt baskı yapılır. Kanama kol veya bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa kanama bölgesi kalp hizasından yukarıda tutulur. Çocuklarda burun kanamasıyla sık karşılaşılmaktadır. Böyle bir durumda, hemen baş öne doğru eğilir, burun kanatlarını sıkıştırarak iki parmakla sıkılır.

Çocuklarda Temel Yaşam Desteği Uygulamaları

Yukarıda belirtilen acil durumlar ölümle sonuçlanabilir. Ani olarak kalp ve/veya solunum durması yaşanırsa temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Bebeklerde, 1 -8 yaş çocuklarda temel yaşam desteği uygulamaları yetişkinden farklılık göstermektedir. Bilinç kapalı, solunum ve/veya kalp durmuşsa baş geri çene yukarı pozisyonuyla hava yolu açıklığı sağlanır, yapay solunum yaptırılır.

Kalp masajının yapılma şekli ve yapılacağı alan değişmektedir. Bebeklerde, iki parmakla göğüs kemiğinin 4 cm aşağısına bastırılır; 1- 8 yaş arası çocuklarda çocuk çok küçük ise tek elle, büyükse iki elle, göğüs kemiği 5 cm aşağıya bastırılır (yaklaşık olarak göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar). Kalp masajında, 30/2 göğüs basısının (dakikada 100 kalp basısı) 5 tur uygulamasından sonra 112 aranır. İki kişi ile kalp masajı yapılıyorsa, 15/2 göğüs basısı yapılır.