Yeme Gelişimi ve Bozuklukları
Beslenme nedir?
Beslenme, vücudun düzenli olarak çalışabilmesi için gerekli olan besinlerin vücuda alınmasıdır. Besinlerin yaşamın başından sonuna kadar düzenli olarak ve yeterli miktarlarda alınmasına ihtiyaç vardır.
Bebeklik Döneminde Beslenme
Tüm bebekler için emzirme kuvvetle önerilen beslenme şeklidir. Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde emzirilmeye başlanan yenidoğan, her 24 saatte 8 - 12 kez veya daha fazla, genellikle göğüs başına 10 -15 dakika süre boyunca emzirilmelidir.
Emzirme en az ilk 4 ay, tercihen ilk 6 ay boyunca bebeğin beslenmesinde tek başına sürdürülmelidir. Ek gıdaların ilavesiyle birlikte, emzirme en azından ilk 12 ay ve sonrasında, anne ve bebek tarafından arzulandığı sürece devam ettirilmelidir. Ek gıdalar 4 -6 aylık dönemde başlanabilir.
Çocukluk Döneminde Beslenme
Yürümeye Yeni Başlayan Çocuklar
Biberondan kesme, yürümenin başlangıcından (12 –15 aylık) itibaren başlatılmalıdır. Yumuşak, ezilmiş veya öğütülmüş yiyeceklerden başlayarak 15-18 aylıkken sofralık yiyeceklere geçerek kendi kendine beslenme becerilerini geliştiren yiyecekler verilmelidir.
Okul Öncesi Çocuklar
Yemek yesinler veya yemesinler, aile yemeği saatlerine 15 –20 dakikalık bir süre boyunca katılmaları sağlanmalıdır. Yetişkinler, çeşitli besleyici ve gelişimsel olarak uygun yiyecekler sunmak zorundadır.
Okul Çağı Çocukları
Çocukların sağlıklarına odaklanmak yerine, meyve ve sebzenin tüketimine önem verilmelidir. Bu yaş grubundaki çocukların televizyon izlemeleri kısıtlanmalıdır. Okul tarafından verilen öğle yemeğinin tüketilmesi, içlerinde en sağlıklı olanıdır.
Ergenlik Döneminde Beslenme
Sağlıklı kemik gelişiminin sağlanabilmesi için ergenlerin günde 4 porsiyon süt ya da eşdeğerini tüketmesi önerilmektedir. Ergen, süt ürünlerini tüketmiyorsa alternatif olarak kalsiyum ve D vitamini takviye edilmiş meyve suları gibi ek gıdalar tüketmelidir. Kemik gelişimi için ağırlık taşınmasını sağlayan orta düzeyde fiziksel aktivite teşvik edilmelidir.
Çocukluk Dönemi Yeme Bozuklukları
Pika Sendromu
Pika sendromu, en az bir ay boyunca besin değeri olmayan (örneğin toprak, çakıl, kil, tebeşir, kömür, kir, saç vb.) gıdaların tekrar tekrar yenmesidir. Pika sendromundan şüphelenildiğinde hasta, bir çocuk psikiyatristi ve pediatrist tarafından değerlendirilmelidir.
Ruminasyon Bozukluğu
Ruminasyon bozukluğunda hasta yediklerini tekrarlayan bir şekilde ağzına geri getirir, getirdiklerini yeniden çiğneyebilir, yutabilir ya da tükürebilir. Genellikle ilk 1 yaş altındaki bebeklerde başlamak üzere, küçük çocuklarda görülür. Ruminasyon bozukluğundan şüphelenilen hastalar, çocuk psikiyatristi ve pediatriste yönlendirilmelidir.
Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
Aşağıdakilerden en az biri ile ortaya çıkan beslenme ve enerji gereksinimlerini karşılayamama mevcuttur:
Klinik olarak önemli derecede kilo kaybı, çocuklarda yavaş büyüme veya beklenen kilonun alınamaması, beslenme yetersizliği, yeterli besin ve enerji alımını sağlamak için ağızdan veya bağırsaktan beslenme takviyesi gereksinimi, psikososyal işlevsellikte bozulma.
Değerlendirme
Yeme bozukluğu belirtileri olan hastalar, en kısa süre içinde bir çocuk psikiyatristi ve pediatriste yönlendirilmelidir.
Tedavide Ebeveynlere Öneriler
Çocuğunuzun aç hissetmesine yardımcı olmak için onu düzenli aralıklarla besleyin ve ana -ara öğünleri 3 -4 saat arayla ayarlayın. Çocuğunuza ana ve ara öğünler dışında herhangi bir atıştırmalık, meyve suyu veya süt vermeyin. Çocuğunuz, çok az yemiş veya hiçbir şey yememiş bile olsa yemek 20 -30 dakikadan fazla sürmemelidir. Çocuğunuz bir sonraki öğünde yemediklerini telafi etmeyi öğrenecektir.
Çocuğunuzun kendi kendine beslenme becerisini övün, ancak çocuğunuzun yemesi hakkında iyi veya kötü bir geri bildirimde bulunmayın. Ana ve ara öğünlerde dikkat dağıtıcılardan uzak tutun (örneğin oyuncak, telefon, televizyon, kitap).
Ergenlik Dönemi Yeme Bozuklukları
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiyada ergen, yeme alımını kısıtlayarak belirgin düzeyde vücut ağırlığının düşmesine sebep olur. Kilo almaktan ya da şişmanlamaktan çok korkar ya da belirgin bir biçimde düşük vücut ağırlığında olmasına rağmen kilo almayı güçleştiren davranışlarda bulunur. Bunlar; kendini kusturma, laksatif (müshil hapı), diüretik (idrar söktürücü) kullanma veya aşırı egzersiz yapma olabilir.
Bulimiya Nervoza
Çoğu ergenin yiyebileceğinden çok daha fazla yiyeceği belli bir süre içinde yiyebilirler. Yedikten sonra kilo almamak için kendi kendini kusturma, laksatif veya diüretik ilaçları kilo verme amacıyla kullanma, çok az yeme ya da hiç yememe veya aşırı spor yapma gibi tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunurlar.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkanırcasına yeme bozukluğu, tıkanırcasına yeme ataklarıyla karakterize bir yeme bozukluğudur. Tıkanırcasına yeme atağı, belli bir zaman diliminde (örneğin iki saatte) çoğu insanın yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda besin tüketmek olarak tanımlanır.
Tedavi
Ergenlerde görülen yeme bozukluklarının tedavisindeki esas amaç, normal ve sabit bir kiloya ulaşmak, anormal yeme davranışlarını kontrol altına almak, olumsuz duygu, düşünce ve davranışları olumluya dönüştürmektir. Erken tanı ve tedavi hayat kurtarıcıdır. Tedavide; psikoterapötik, farmakolojik ve nutrisyonel yaklaşımların kombinasyonu yer alır.
Obezite
Obeziteden şüphelenilen hastalar çocuk psikiyatristi ve pediatriste yönlendirilmelidir. Tedavide davranış değişikliği ve fiziksel aktivitenin artırılması esastır.