Hasta Çocuklarda Beslenme

Akut Gastroenterit

Akut gastroenteritte ishal (diyare), kusma veya her ikisi, ateş, karın ağrısı, iştahsızlık görülebilir. İshal tedavisinde dehidratasyonun önlenmesi, gelişmiş ise rehidratasyon (sıvı tedavisi) ile düzeltilmesi, ishal süresince beslenmenin sürdürülmesi, enfeksiyonun tedavi edilmesi ve antibiyotik gibi ilaçların kullanılmaması önemlidir. Oral rehidratasyon sıvısı (ORS); ishali olan çocuklarda dehidratasyonun ölümcül etkisini önlemek için sıvı, elektrolit ve glikoz içeren hazır karşımdır. Çocuğun yaşına uygun olarak nişasta içeriği yüksek yiyecekler, yoğurt, ayran, pektin içeriği yüksek meyveler, ishal devam ettiği sürece yedirilebilir. Bol sıvı tüketimine önem verilmelidir.

Protein Enerji Malnütrisyonu (PEM)

PEM, vücudun ihtiyaçlarını karşılamak için yetersiz kalan protein ve enerji tüketimi nedeniyle çocuğun enfeksiyona duyarlı olmasıyla karakterizedir. PEM sınıflandırması; Marasmus; çocuğun beslenmesinde enerji eksikliği (kronik açlık durumu) sonucu oluşur. Kwashiorkor; yetersiz protein alımı sonucu oluşmaktadır. Marasmik- Kwashiorkor; ise her iki tipin karışımıdır ve en sık görülen türdür. Bebeklik döneminde anne sütü sonlandırıldıktan sonra nişastadan zengin, proteinden fakir bir diyet ile beslenen çocuklarda görülür. Çocuğun malnütrisyon durumuna göre beslenmesi planlanmalıdır. Başlangıçta aşırı karbonhidrat ve enerji verilmemesi önemlidir. Enfeksiyona bağlı ateş varlığında protein ihtiyacının karşılanmasına dikkat edilmelidir.

Obezite

Çocukluk çağı obezitesi, bu yüzyılın en ciddi halk sağlığı sorunlarından biridir. Enerji alımı ve harcamasındaki dengesizlik, genetik ve çevresel faktörlerin obezite gelişiminde önemli bir yeri vardır. Çocukluk çağı obezitesi, fiziksel olduğu kadar zihinsel sağlık için de bir tehdit olmaya başlamıştır. Yaş ve cinsiyete göre belirlenmiş eğrilerde 5 yaş altı çocuklarda 95. persentil üzeri obez, 5 yaş ve üzeri çocuklarda 85.persentil fazla kilolu, 97. persentill obez olarak tanımlanır. Çocukluk çağında sağlıklı beslenme düzeni oluşturulmalı, yağlı, şekerli ve unlu yiyeceklerin aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır. Mama veya süte şeker, bal, pekmez gibi eklenti şeker ilavesi yapılmamalıdır. Hazır, paketli gıdaların tüketiminde dikkatli olunmalı mümkün olduğu kadar günlük beslenmede yer verilmemelidir.

Metabolik Sendrom

Metabolik Sendrom (MetS), abdominal obezite, insülin direnci veya diyabet, yüksek kan basıncı, yüksek trigliserit seviyeleri ve düşük HDL düzeyleri gibi kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini artıran faktörler sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. MetS'de temel sorun fazla kilo ve obezitedir. Sebze ve meyve tüketiminin yüksek olduğu Akdeniz diyeti ve DASH diyeti gibi sağlıklı beslenme kalıplarının MetS'li bireylerin kan parametrelerini iyileştirmede olumlu etkisi olduğu vurgulanmaktadır. Kırmızı et, basit karbonhidratlar, glisemik indeksi ve glisemik yükü yüksek ürünlerin tüketimi kısıtlanmalıdır.

Tip 1 Diyabet

Pankreasın adacık β hücrelerinin vücudun bağışıklık sistemi tarafından parçalandığı otoimmün bir hastalıktır. T 1DM, sık yeme, ağırlık kaybı, aşırı susama, sık idrara çıkma gibi bazı klinik semptomlara göre teşhis edilmektedir. Kullanılan insülin dozu ve türüne göre ayarlanacak beslenme tedavisinde ( 3 ana ve gerektiği kadar ara öğün) büyüme gelişim için yeterli olacak enerji, besin ögeleri ve uygun vücut ağırlığını sağlamak, kan yağlarındaki dengesizliği, hipertansiyonu ve obeziteyi önlemek ve yaşam kalitesini artırmak hedeflenmektedir.

Nörolojik Hastalıklar

Spinal Muskular Atrofi (SMA)

SMA’nın 5 tipi (0- IV) vardır. SMA tip I ve II hastaları arasında beslenme ve yutma sorunları yaygındır. Hastalarda enerji alımı azaltılabilir, böylece şişmanlığın önüne geçilerek ideal vücut ağırlığının korunması sağlanabilir. Çiğneme ve yutma fonkisyonlarında güçsüzlük olanlarda tüple beslenme uygulanabilir.

Serebral Palsi (SP)

Beyinde oluşan hasara bağlı hareket gelişimini engelleyen ve postür bozukluğuna neden olan kalıcı bir hastalıktır. SP’li çocukların yarıdan fazlası beslenme bozuklukları yaşar ve yarıya yakınında da yetersiz beslenme (malnütrisyon) vardır. Çocuğun yaşına uygun gereksinmesi belirlenerek düzenli bir beslenme planı yapılmalı, sık aralıklarla az az beslenmesi sağlanmalı, yutma fonksiyonlarına uygun besinlerin seçimine özen gösterilmelidir. Beslenme yollarının kombinasyonu (örneğin, oral ile tüple beslenme) gerekli olabilir.

Epilepsi

Epilepsi kronik olarak tekrarlayan, tetiklenmemiş epileptik nöbetlerle karakterize olan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Çocukluk çağı epilepsi tedavisinde uzun zamandır ketojenik diyet uygulanmaktadır. Bu diyetin özelliği yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein içermesidir. Genellikle 2 -5 yaş arası çocuklarda uygulanır. En az 2 antiepipeptik ilaç ile kontrol edilemeyen nöbetlerde ketojenik diyet önerilmektedir.

Otizm

Bireyin çevresindekilerle iletişimini ve etkileşimini etkileyen bir dizi karmaşık ve heterojen gelişim bozukluğudur. Otizmde beslenme önemli bir konudur çünkü çocuklar besinler konusunda aşırı seçicidirler. Beslenme sorunları, otizmi olmayan diğer çocuklara göre daha şiddetli olabilir.Otizmde uygulanan diyetler; eliminasyon diyetleri, glütensiz -kazeinsiz diyet, Feingold diyeti, candida vücut ekoloji diyeti, ketojenik diyettir. Tüm bu diyet tedavilerinin otizmde etkili olduğu konusunda kesin veri bulunmamaktadır, bireysel ayrıcalıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Çölyak Hastalığı

Buğday, arpa, çavdar, yulaf başta olmak üzere tahılların birçoğunda bulunan glüten proteinin neden olduğu yaygın bir otoimmün bozukluktur. Hastaların beslenmesinde tahıl olarak pirinç ve mısır kullanılır.

Kistik Fibrozis

Kistik fibrozis, karmaşık ve klinik olarak büyük ölçüde değişkenlik gösteren bir hastalıktır. KF' nin beslenme tedavisinde KF diyeti olarak adlandırılan enerji ve yağ alımının yüksek olduğu bir diyet uygulanmaktadır.

Çocukluk Çağı Kanserleri

Çocukluk çağı kanserleri 0 -15 yaş arasında görülen kanser türleridir. Beslenme kanserli çocuklarda tedavinin başarısını ve yaşam kalitesini etkiler. Hastalık ve tedavisi nedeniyle besin alımı etkilenebilir, oral alım mümkün olamayabilir, tüple beslenme gibi faklı beslenme yolları denenmektedir.