Çocuklarda Dil Gelişimi II

Dil Gelişim Dönemleri

Çocukların dil gelişimleri temel olarak "konuşma öncesi dönem" ve "konuşma dönemi" şeklinde iki temel kategori altında incelenir.

Konuşma Öncesi Dönem

Konuşma öncesi dönem, yenidoğan dönemi, gığıldama, mırıldanma, mırıldanmanın tekrarı ve başkalarının seslerini taklit olmak üzere beş ayrı evreden oluşmaktadır.

Yenidoğan Dönemi

Yenidoğan döneminde bebekler, genellikle ağlamanın dışında çok az ses çıkarırlar. Bu ağlamalar farklılaşmamış ve farklılaşmış ağlamalar şeklindedir. Farklılaşmış ağlamalar uyarıcı ile ilişkili olup genellikle bebeğin aç, kızgın, acılı olduğunu annenin ayırt etmesini sağlayan, bebeğin ihtiyaç ve isteklerini belirten iletişim araçlarıdır.

Gığıldama Dönemi

Çocuk, sesi, ses olarak çıkardığını bilir. Çıkardığı seslerden mutlu olur, ses oyunları oynar ve kendiliğinden ses üretimi başlar.

Mırıldanma Dönemi

Bebeğin ses mekanizması üzerindeki kontrolünün arttığı görülür. Dili yuvarlama ve ileri uzatma becerisi görülür. Memnuniyetini belirten sesler çıkarır. Ünlü ve ünsüz seslerin çeşitlerini üreterek bunları tekrar eder.

Mırıldanmanın Tekrarı Dönemi

İlk yılın ikinci yarısından itibaren görülen bu döneme ses oyunlarının tekrarı dönemi de denir. Bu dönemde bebek ses çıkarırken bunları işitir ve sürekli tekrarlar. Bu dönemde bebeğin ağız hareketleri çeşitlenir ve ses oyunlarında ritim kullanmaya başlar.

Başkalarının Seslerini Taklit Dönemi

Bebekler, kendi seslerini ve başkalarının seslerini bilinçli bir şekilde taklit ederler. Örneğin, annesinin sesine benzer bir ses çıkarır.

Konuşma Dönemi

Bu dönem, ses -sözcük, tek sözcük, iki sözcüklü ifadeler, üç ve daha fazla sözcüklü ifadeler ve gramer kurallarına uygun konuşma dönemlerini kapsar.

Ses-Sözcük Dönemi

İlk kelimelerin görüldüğü bu dönem konuşmanın başlangıcı niteliğindedir. Bu dönemin en belirgin özelliği, “jargon” olarak adlandırılan, anlaşılmayan seslerdir. Bunlar anlamdan yoksun seslerdir ve akıcılık özelliği vardır. Bu dönemde anlaşılmayan, düz cümle ya da soruya benzeyen mırıldanmalar, sözcük yerini tutar.

Tek Sözcük Dönemi

İkinci yılın son yarısında bebekler, duygularını “mutlu”, “üzgün”, “kızgın” gibi sözcüklerle nitelendirmeye başlar. Bebekler, bu evrede tek kelimeyle çok şey anlatmaya çalışırlar. Bu duruma “morgem” denilmektedir.

İki Sözcüklü İfadeler Dönemi

Çocuk artık sözcükleri bir araya getirmeye ve cümleler oluşturmaya başlar. Çocuklar “Anne ayakkabı”, “Baba ver”, “Ben de atta” gibi iki sözcükleri birleştirirler. İlk cümleler çoğunlukla ad ve fiillerin birleşmesinden oluşur. Edat, sıfat, zarf gibi diğer cümle ögeleri yoktur. Bu nedenle sadece anlam taşıyan sözcüklerden oluşan bu sözcüklere telgraf konuşması denir.

Üç ve Daha Fazla Sözcüklü İfadeler Dönemi

2-3 yaşındaki çocukları kapsamaktadır. Bu dönemde çocuk 3 -4 kelimeyi bir araya getirerek tek bir düşünceyi bütün olarak ifade eder.

Gramer Kurallarına Uygun Konuşma Dönemi

Bu yaşlarda dil kullanımı çok yönlüdür. Duygularını, düşüncelerini ve ilişkilerini anlatır. Cümlelerin yarıya yakını dilbilgisi kurallarına uygun olmaktadır.

Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler

Yaş

Yaş; çocukların ana dillerinin yapısını anlaması, kelime bilgilerinin artması ve alıcı dil becerilerinin gelişimi üzerinde etkilidir.

Kalıtım

Çocukların dili öğrenmeye başlamadan önce, genetik olarak hazır bir şekilde dünyaya geldikleri kabul edilmektedir.

Cinsiyet

Çocukların dil gelişiminde ilk yıllarda cinsiyetler arası farklılık bulunmamaktadır. İlerleyen süreçlerde konuşma konusunda, erkek çocukların kız çocuklara göre daha geride oldukları görülmektedir.

Sağlık

Çocuğun sağlığının dil gelişimi üzerinde etkisi bulunmaktadır. Şiddetli ve uzun süren hastalıklar çocuğun dil gelişimini olumsuz etkiler ve çocuğun konuşmasını bir ya da iki yıl erteleyebilir.

Zekâ

Dil gelişimi ile zekâ gelişimi arasında doğru orantı bulunmaktadır. İki yaşına kadar olan süreçte çocuğun çıkardığı sesler zekâsı ile ilişkilendirilmez.

Aile

Çocuklarda dil gelişimi sürecinde, iletişimin en önemli unsuru ailedir.

Çevre

Çevre ve özellikle anne babalar tarafından çocuğa sunulan sözel uyaran zenginliği, dil gelişimini olumlu yönde etkiler. Yetişkinlerle uzun süre birlikte olan çocuk düzgün konuşur.

Doğum Sırası

Doğum sırası ya da çocuğun aile içindeki konumu erken dil gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Kardeş Sayısı

Aile içi nüfusun az olması durumunda, anne babanın çocuklarına göstereceği ilgi ve zaman çok nüfuslu ailelere kıyasla daha fazla olmaktadır.

İkiz Olma

İkiz çocuklar bir başka çocuğa ihtiyaç duymadan birlikte oynarlar. İkizler birbirlerini sözel ifadeye gerek duymadan anlayabilirler ve bu da uzun uzun konuşma yapılmasını engelleyen temel noktalardan biridir.

İki Dillilik

İki dil öğrenerek büyüyen çocuklar, öncelikli olarak bir dilde sözcük öğrenir sonra diğerini geliştirirler. Ardından her iki dilde de söz dizimi kurallarını sözcüklere uygularlar.