Çocuklarda Fiziksel Gelişim

Çocuk gelişiminde, gelişimin sürekli, sıralı ve ilerleyici bir özellik göstermesi, fiziksel büyüme ve gelişmede çok belirgin görünse de benzer özellikler sosyal ve psikolojik gelişim için de geçerlidir. Fiziksel gelişimde ilk özellik gelişimin belirli bir yönü olmasıdır. Fiziksel gelişimin olabilmesi için bedenin tüm organ ve dokularının büyümesi, gelişmesi ve olgunlaşmasının devamı önemlidir. Çocuklarda intrauterin dönemden 18 yaşa kadar süren ve değişen büyüme gelişme sürecinde beslenme, enfeksiyonlar ve çevresel faktörlerden etkilenme durumu söz konusu olabildiğinden çocukların bu değişen durumlardaki erken gelişme geriliklerinin saptanmasında fiziksel ölçümlerle izlenmesi önemlidir.

Bebeklik Ve İlk Çocukluk Dönemi (0-3 Yaş) Fiziksel Gelişim

Bebeklerin doğum sonrası takibinde; vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve göğüs çevresinin ölçümü fiziksel gelişimin en önemli göstergeleridir. Bebek 3 aylık olduğunda gövdesinin üst kısmıyla beraber başını daha uzun süre kaldırabilir. Bunu sıralı bir gelişimle destekli oturma, desteksiz oturma, sıralama, yürüme izler. Çocuğun fiziksel gelişiminin takibinde, ilk aylarda boydan çok aylık kilo kazanımı daha iyi fikir verir. İlk 6 ay içinde büyüme çok hızlıdır. Bebeklerin 6 aylık olana kadar aylık 600- 780 gram kilo kazanması ve 6. ayda doğum ağırlığının iki katına çıkmış olması beklenir. İkinci 6 ayda kilo kazanımı azalır. Bir yaşına kadar doğum ağırlığının üç katına çıkar. Bir yaşına kadar da doğum boyunun yaklaşık yarısı kadar uzamış olması beklenir.

Okul Öncesi Dönemde (3-6 Yaş) Fiziksel Gelişim

Okul öncesi dönemde fiziksel büyüme yavaş ve istikrarlı devam eder. Yıllık ortalama 2,3 kg kazanır. Bebeğin kilosu 3 yaşında iken 14,5 kg 4 yaşında iken 16,4 kg ve 5 yaşındayken 18,6 kg’a ulaşır. Boy uzunluğu yıllık 6.75 cm ile 7,5 cm uzar. Genellikle gövdeden çok bacaklarda uzama daha belirgindir. Çocuğun boyunun 3 yaşında ortalama 95,7 cm 4 yaşında 103 cm 5 yaşındayken 109 cm’ye ulaşması beklenir. Fiziksel olarak yüz görüntüsünde çok az farklılık vardır. Beden sistemlerinin çoğu gelişmiştir. Yürüme, koşma gibi motor becerileri artmıştır. Ancak kas gelişimi ve kemik gelişimi devam eder. Bu nedenle uygun egzersiz, postür ve dinlenme ile kas ve kemik gelişiminin desteklenmesi önerilir.

Okul Döneminde (6- 12 Yaş) Fiziksel Gelişim

Okul çağı döneminde boy ve kilo kazanımı yavaştır. Kız ve erkek çocuklarında bu yaşlar arasında ölçülerde çok az fark vardır, fiziksel büyüme eşit derecededir. Ancak dönemin sonuna doğru ölçülerde değişiklik başlar ve kızlar erkek çocuklarını geçer. Fiziksel sağlıkları genellikle iyidir. Başın, boya oranı azalmıştır. Bacak uzunluğunun boya oranı artmıştır. Bu nedenle okul çağı çocukları, okul öncesine göre ince uzun daha zarif görünür. Bu oransal değişiklikler onların tırmanma, bisiklet binme ve benzer aktivitelerde daha aktif olmalarını kolaylaştırır.

Ergenlik Döneminde (12-18 Yaş) Fiziksel Gelişim

Ergenlik döneminin başlaması kızlarda, erkek çocuklarına göre yaklaşık 2 yıl daha erken görülür. Telarş (meme dokusunda gelişme) kızlarda pubertenin başlamasının ilk işaretidir. Normal puberte kızlarda ortalama 10, erkeklerde 12.5 ile 14.5 yaşında hipotalamus -hipofiz -gonad aksının aktivasyonu ile artan seks steroidlerinin etkisi ile başlar. Pubertenin ilk bulgusu, kızlarda meme dokusunda büyüme, erkeklerde testis volumunde artıştır. Hormonların etkisiyle kızlarda ovülasyon, erkeklerde sperm üretimi başlar. Ergenlikte çok dramatik bir büyüme görülür. Kızlarda 10- 14 yaşlar arasında, erkeklerde 12 - 16 yaşlar arasında büyüme çok hızlıdır.

Fiziksel Gelişimin Değerlendirilme Sıklığı

Çocukluk döneminde doğumdan itibaren çocukların sağlıklı gelişimleri açısından düzenli aralıklarla izlenmesi istenmektedir. Bebeklik döneminde hastaneden çıkmadan önce ilk takibi yapılan bebekler, 3. ve 5. günü yenidoğan polikliniğinde izlenir. İzlem sıklığı bebek 6 aylık olana kadar ayda bir, sonraki 6 ayda bir yaşına kadar üç ayda bir fiziksel izlemi yapılmaktadır. Bir-üç yaş arasında altı ayda bir takibi istenmekte, üç- altı yaş arasında yılda bir kez izlemler devam etmektedir. Altı yaşından sonra ergenlik dönemi sonuna kadar yılda bir kez okul taramaları olarak izlemler sürmektedir.

Fiziksel Gelişimi Etkileyen Faktörler

Fiziksel gelişimi etkileyen faktörler; doğum öncesi faktörler, doğum sırasına ilişkin faktörler ve doğum sonrası faktörler olarak ele alınabilir.