Okul Öncesi Dönem Çocukların Beslenmesi (3-6 Yaş)
Beslenme alışkanlıklarının temeli çocuklukta atılır. Çocukluk dönemindeki beslenme alışkanlıkları yetişkinlik dönemi alışkanlıkları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Okul Öncesi Dönemde Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Önemi
Çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanması sağlıklı bir birey olmalarında temel koşuldur. Bu yaşlarda, yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda, fiziksel gelişimin yanı sıra zekâ gelişimi ve öğrenme yetenekleri de olumsuz yönde etkilenmektedir.
Büyüme, gelişme ve değişme döneminde olan bu çocukların yeme alışkanlıkları da doğrudan veya dolaylı olarak ailenin, özellikle anne ve babanın beslenme alışkanlıklarından etkilenir.
Okul Öncesi Dönem Çocuğunun Enerji ve Besin Ögeleri Gereksinimi
Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda: protein -enerji malnütrisyonu (büyüme ve gelişme geriliği), demir yetersizliği anemisi (kansızlık), iyot yetersizliği hastalıkları (guatr, cücelik, zekâ geriliği, hipotiroidi vb.), şişmanlık, zayıflık, kemik ve diş sağlığı bozuklukları ortaya çıkmaktadır.
Vücudun düzenli çalışması, sıcaklığının korunması, hareketlerin düzenlenmesi ancak uygun miktarda alınan enerji ile sağlanır. Harcanan ile alınan enerji arasında denge olması gerekir.
Günlük tüketilen besinlerle alınan enerjinin % 50 -60’ının karbonhidratlardan, %25 -35’inin yağlardan ve %10 -20’sinin ise proteinlerden gelmesi önerilir.
Çocuğun aldığı enerjinin yeterli olup olmadığı büyümenin izlenmesi ile anlaşılır. Çocukluk döneminde büyüme ve gelişmenin izlenmesi vücut ağırlığı ve boy uzunluğunun ölçülmesiyle yapılır. Çocuğun normal boy ve ağırlık değerlerin altında veya üstünde olması durumunda beslenme durumunun gözden geçirilmesi gerekir.
Besinler, içerdikleri besin ögelerinin türleri, kalitesi ve miktarları yönünden farklıdır. Besin çeşitliliği ile yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması için besinler, besleyici değerleri yönünden dört grup altında toplanmaktadır. Bu gruplar; süt ve ürünleri, et, yumurta ve kuru baklagiller, taze sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllardır. Bir grup içinde yer alan besinler, birbirinin yerine tüketilebilmektedir. Yeterli ve dengeli beslenebilmek için her gruptan belirli miktarlarda alınması gerekir.
Okul Öncesi Dönem Çocuğu için Günlük Menü Planlama
Okul öncesi çocuklara önerilen porsiyon miktarları: süt ve ürünlerinden 3 -4 porsiyon, et, yumurta ve kuru baklagiller grubundan 1,5 porsiyon, taze sebze ve meyvelerden 3,5 porsiyon, ekmek ve tahıl grubundan 3 porsiyondur. 1 porsiyona karşılık gelen süt miktarı 1 su bardağı yani 200 ml’dir. 1 porsiyon et ya da tavuk 100 g’dır. Yeşil yapraklı sebzelerin 200 g’ı, diğer sebzelerin ise 150 g’ı 1 porsiyondur. Taze meyvelerin 150 g’ı, kuru meyvelerin ise 30 g’ı 1 porsiyon kabul edilir.
Çocuklar, yetişkinlerle aynı besinlere gereksinim duyar, ancak gereksinim duyulan miktarlar daha azdır. Okul öncesi çocukların porsiyonları, yetişkin porsiyonlarının 1/4’ü ile 1/3’ü arasında olmalıdır.
Besinlerden alınan enerjinin ve besin ögelerinin yani protein, vitamin ve minerallerin vücutta elverişli olarak kullanılabilmesi için besin gruplarında yer alan besinlerin öğünlere dengeli dağıtılması gerekir. Her öğünde her gruptan besin önerilen miktarlarda tüketildiğinde, yeterli ve dengeli beslenme sağlanmış olur.
Bu dönemde çocuğun yeterli beslenip beslenemediği belli aralıklarla yapılan boy ve ağırlık ölçümleri ile kontrol edilmelidir.
Çocuğun günlük gereksinmesinin karşılanması kadar, olumlu ve düzenli beslenme alışkanlıklarının da kazandırılması gerekmektedir. Bunun için öğünlerin düzenli olması ve öğün atlamama alışkanlığının çocukluk çağında kazandırılması gereklidir. Özellikle bu yaş grubu çocuklarda sabahları düzenli kahvaltı alışkanlığının kazandırılması son derecede önemlidir. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması önerilebilir.
Çocuklara süt içme alışkanlığı kazandırılması, bol sebze ve meyve tüketmeleri, yeterli su içmeleri, yağ, şeker, tuz içeriği yüksek besinlerin tüketimini azaltmaları konusunda desteklenmeleri sağlıklı birer yetişkin olmalarına katkı sağlayacaktır.