1-3 Yaş Arası Çocuklarda Beslenme

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Beslenmenin Önemi

Bir-üç yaş arası çocuklar, hayatı bağımsız olarak keşfetmeye başlamaktadırlar. Bu yaş aralığı, çocukların yeme davranışlarıyla ilgili bilgi, beceri ve yemeğe ilişkin tutumlarını öğrenme ve yaşam boyu sağlığı geliştiren beslenme kalıplarının temelini oluşturabilecek tutum ve uygulamaları sağlayan bir dönemdir.

Büyümenin İzlenmesi

Bebeklerle karşılaştırıldığında küçük çocuklar daha yavaş bir oranda büyür ve genelde bu dönemde iştah azalır. Normal büyüme eğrisi gösteren çocuklarda 15-18. aylarda iştah en düşük düzeydedir.

Ebeveynlerin aile sağlığı merkezini düzenli olarak ziyaret etmeleri sağlanmalıdır.

Bir-üç yaş arası çocukların besin alımını değerlendirmek için beslenme günlüğü iyi bir araçtır. Ebeveynlerin çocuklarının 2 -4 haftalık bir süre boyunca yediği her şeyin kaydını tutması sağlanmalıdır.

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Besin Ögesi Gereksinmesi

Enerji gereksinmesi ortalama 1250 kkal/gün'dür. Enerjinin %50 -60'ı karbonhidratlardan gelmelidir. Protein gereksinmesi 15 -18 g/gün'dür. Yağ gereksinmesi enerjinin %25 -30'udur.

Menü Planlama

Bir-üç yaş arası çocuğun beslenmesinde dört temel besin grubu bir günlük beslenmesinde mutlaka bulunmalıdır. Günde ortalama ekmek grubu 4 porsiyon, sebze ve meyve grubu 2 -4 porsiyon, süt ve ürünleri 3 porsiyon, et grubu 2 küçük porsiyon, şekerleme ve yağ grubu nadiren olmalıdır.

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Sağlıklı Beslenme

İçecekler: Bir yaşından itibaren su ve inek sütü ana içecekler olmalıdır. Bu yaşta içecekler biberon yerine bardakta sunulmalıdır. Biberonu çok uzun süre kullanan bebeklerde diş çürümesi ve kulak iltihabı riski artmaktadır.

Su: 1-3 yaş dönemi çocuklarda sıvı gereksinmesi ortalama kg başına günlük 100-120 ml civarındadır.

Süt: Bir yaşından itibaren inek sütü tüketimi; yüksek protein, düşük demir içeriği ve diyette çeşitliliği azaltma riski nedeniyle yaklaşık 500 –600 ml ile sınırlandırılmalıdır.

Çocuklar için Uygun Olmayan Yiyecekler ve İçecekler: Çay, kahve, kolalı içecekler, alkolsüz içecekler, enerji içecekleri, bütün fındık ve sert kabuklu yemişler vs…

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Beslenme ile İlgili Sorunlar

Besin Reddi

Küçük çocuklar arasında yaygındır ve çoğu zaman ebeveynleri endişelendirmektedir. Genellikle normal gelişimin bir aşamasıdır ancak ebeveyn tepkisi ile ağırlaştırılabilir. Bazı yemek reddi için ipuçları şunlardır: Eğer çocuk et yemeyi reddederse ve düşük protein alımı söz konusuysa kıyma, soğuk et veya kesilmiş et şeritleri servis edilmelidir. Aksi halde yumurta, kuru baklagiller, balık veya sütlü yiyecekleri denenmelidir. En az bir tanıdık besin ile yeni yiyecekler sunulmalıdır.

Kendi kendine karar verme 1 -3 yaş arası çocuklar için önemlidir, bu nedenle çocuğa iki yiyecek arasında seçim yaptırmak akılcı olabilir. Çocuk yemek yememeyi seçerse onlara başka bir atıştırmalık ya da yemek hazırlanmamalıdır.

Demir Eksikliği

Çocukta demir eksikliği varsa diyette hayvansal demir kaynakları ile birlikte (kırmızı et, tavuk ve balık gibi) C vitamini içeren besin ve içecekler verilmesi demir eksikliğinin ana tedavisidir. Demir emilimini engelleyebilecek gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır (çay, kahve veya lif gibi).

Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’ne göre demir için güvenilir alım düzeyi 1 -3 yaş arası çocuklar için 7 mg /gün'dür.

Kalsiyum Eksikliği

Bu dönemde çocuklar, kemiklerinin sürekli olarak büyümesi nedeniyle çok miktarda kalsiyum içeren besinlere ihtiyaç duyar. Kalsiyum açısından zengin süt ürünleri vermek muhtemelen yeterli kalsiyum sağlayacaktır.

Bir-üç yaş arası çocuklarda Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’ne göre günlük 800 mg güvenilir alım düzeyidir.

Kabızlık

Kabızlık dışkı sıklığının azalmasıdır. Kabızlık genellikle dışkılama sonrası ağrı ile birlikte görülür. Çocuklar aynı zamanda karın ağrısı ve şişkinlikle de karşılaşabilirler.

Çocukların beslenme durumlarını iyileştirmeye yönelik öneriler şunlardır: Daha fazla tam tahıl veya kepekli ekmek, pirinç ve hububat, taze meyve, kuru meyve ve sebze, ana içecek olarak su, çocuğu her gün egzersiz yapmaya veya aktif olmaya teşvik etmek, düzenli bir tuvalet rutini oluşturmaktır. Belirli aralıklarla tuvalete gitmek kabızlığı önlemektedir. Kabızlık uzun süreli bir sorunsa hekime başvurulmalıdır.

Besin Alerjisi

Beş yaşın altındaki çocuklarda besin alerjisi görülme sıklığı %4 ila %8'dir. Besin alerji reaksiyonlarının yaklaşık %90'ına yumurta, süt, yer fıstığı, susam, balık, kabuklular, buğday ve soya gibi alerjenler neden olur.

Besin İntoleransı

Besin intoleransı ve besin alerjisi, benzerlikten dolayı ve bazı semptomlarda örtüştüğü için genellikle karıştırılır. Besin intoleransı immün aracılı bir reaksiyonun sonucu değildir.

Besin alerjileri, reaksiyona neden olan tek veya çoklu besin alerjenlerinden tamamen kaçınılmasıyla yönetilir.

Diş Çürümesi

Bebeğin diş minesi yetişkinlerden daha yumuşaktır, bu nedenle çürüme süreci daha hızlı ve daha kolay gerçekleşmektedir. Tükürük, zararlı plak asitlerinin yıkanmasında önemli bir role sahiptir. Bir çocuk biberon ya da emzik ile yattığında uyku sırasında daha az tükürük oluşur ve bu durum minede olası hasara yol açar.

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Fiziksel Aktivite

Bu dönemde çocukların her gün en az üç saat fiziksel olarak aktif olması ve bunun bir güne yayılması gerektiği önerilmektedir. Sedanter aktiviteler (örneğin; ekran süresi) 2 yaşın altındaki çocuklar için önerilmez ve 2 -5 yaş arası çocuklar için günde 1 saat sınır önerilir.