Süt Çocukluğu Döneminde Beslenme

Beslenme, sağlıklı bir şekilde büyüme ve yaşamın sürdürülmesi için besinlerin yeterli ve dengeli bir şekilde alınmasıdır. Yaşamın ilk yılında beyin gelişimi çok hızlı olduğu için, yeterli ve dengeli beslenme bedensel gelişimin yanı sıra zihinsel gelişim için de önemlidir. Süt çocukluğu döneminde yeterli ve dengeli beslenme için en önemli besin maddesi anne sütüdür. Dünya Sağlık Örgütü bebeklerin yaşamın ilk 6 ayında sadece anne sütü almalarını, 6. ayın sonundan itibaren ise tamamlayıcı besinlere başlanılmasını önermektedir. Anne sütü ilk 6 ay tek başına yeterlidir fakat sonrasında artan besin ihtiyaçlarını karşılayamaz ve bundan sonra tamamlayıcı besinlere geçilmelidir. Bu süreç püre, yarı katı ve katı besinlerle başlanılan ve bebeğin besin çeşitlerine alıştırıldığı bir dönemi kapsar. Altı aydan iki yıla kadar sürebilir. Tamamlayıcı besine başlarken, yeni ve tek bir besine az miktarda başlanmalı, bebek izlenmeli ve 1 haftadan önce başka bir besine başlanmamalıdır. Tamamlayıcı besinlere başlandığı zaman anne sütü kesilmemelidir ve çocuğun gereksinimlerine uygun bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Süt çocukluğu döneminde iyi beslenmenin göstergesi, standartlara uygun büyüme ve gelişmedir.

Anne Sütü ile Beslenme

Büyüme ve gelişmeyi normal düzeyde sağlayan biyoyararlanımı yüksek ve sindirimi kolay ürünler süt çocuğu beslenmesinde uygun ürünlerdir. Buna göre en uygun besin anne sütüdür. Anne sütünün salgılanması doğumdan sonra hemen başlar. Anne doğumdan sonra hemen bebeğini emzirmeye başlamalıdır. Ağız sütü [kolostrum] bebeğe mutlaka verilmelidir. Doğum sonrası ilk ay bebek her ağladığında, daha sonraki aylarda 2-4 saat aralıklarla beslenmelidir. İlk 6 ay anne sütü tek başına yeterli bir besindir ve bu dönemde su dahil hiçbir ek besin verilmemelidir. 6. ayın sonundan itibaren anne sütüne ek olarak ek gıdalara başlanabilir. Anne sütü verilmesine en az 1 yıl olmak üzere 2 yıl kadar devam edilmelidir. Bebeklerin anne sütü ile yeterli beslenmesinin göstergeleri düzenli tartı almaları, günde 6 kez idrar çıkışı olması, günde 2 kez gaita çıkışı olması, emzirme aralarında huzurlu uyuması ve emzirmenin sonunda memeyi kendi isteği ile bırakmasıdır.

Yapay Beslenme

Anne yokluğunda veya herhangi bir nedenle annenin bebeğine süt veremediği durumlarda formülalar ya da inek sütü kullanılır. Sosyoekonomik olarak formüla alınamadığı durumlarda inek sütü verilmelidir. İnek sütü ile anne sütünün içerikleri birbirinden farklıdır.

Anne sütü yerine kullanılacak inek sütünün bebeğin alabileceği şekle getirilmesi gerekmektedir. Bunun en uygun yolu inek sütünün sulandırılmasıdır. İnek sütü sulandırılınca protein ve mineraller yönünden anne sütüne benzer hale getirilir. Ancak inek sütünde anne sütüne göre daha az olan laktoz ve aynı miktarda olan yağ sulandırma ile iyice azalır. Sulandırılmış süte şeker ve yağ eklenerek bu eksiklik giderilmeye çalışılır. Sulandırma bebek büyüdükçe azaltılır. Doğumdan sonra ilk ay 1 kısım inek sütü 1 kısım su, 1-4 ay arası 2 kısım inek sütü 1 kısım su olacak şekilde sulandırılır.

4. aydan sonra inek sütü sulandırılmadan verilmelidir. Ancak son çalışmalarda inek sütünün ilk yaşta bebek beslenmesinde kullanılmaması önerilmektedir.

Formül sütler, içeriği anne sütüne benzetilmiş ürünlerdir ve anne sütü yoksa tek başına ya da anne sütü yetersizse anne sütü ile birlikte verilebilir. Bu fomülalar ilk birkaç ay ortalama üç saatte bir ve öğün başına 120-150 ml arasında verilebilir. Bebeğin kilosu arttıkça sütün miktarı da artırılabilir.

Tamamlayıcı Beslenme

Tek başına emzirmenin süt çocuğunun besin gereksinimlerini karşılamaya yeterli olamadığı altıncı ayda başlatılan, diğer yiyecek ve içeceklerin anne sütü ile birlikte sunulduğu ve yarı katı ve katı besin çeşitlerinin alıştırıldığı, aile sofrasına geçiş sürecidir.

Bebeğin sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürebilmesi için 6. ayın sonundan itibaren ek besinlere başlanması gerekmektedir. Ek besine başlandığı zaman anne sütü kesilmemelidir ve çocuğun gereksinimlerine uygun bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır.

Tamamlayıcı Beslenmede Kullanılacak Besinler ve Özellikleri

Bebeğin yeterli olarak beslendiğini büyümesi gösterir. Bu dönemde büyümenin izlenmesi sağlık personeli ve aile için yardımcıdır. 6-8. aylarda bebeğe 2-3 ana; 9. aydan sonra da 3 ana, 1-2 ara öğün verilmesi önerilir. 6 aylık bebeklere verilecek olan tamamlayıcı gıda yarı katı şeklinde olmalı ve yeterli vitamin ve mineral içermelidir. 6. aydan 7. aya kadar bebeğe yoğurt, tarhana ve yoğurt çorbası gibi gıdalar, yumurta sarısının dörtte biri, meyve -sebze suları, pirinç unu muhallebisi verilmelidir ve bebek yavaş yavaş bu tatlara alıştırılmalıdır. Her defasında bir besin denenmeli ve bebeğin bu besine olan toleransı izlenmelidir. 3-5 gün aralıklarla yeni gıdalar eklenmelidir. 6-7. aylarda ek besinler püre kıvamında, 7-8. aylarda çatalla ezilmiş pütürlü besin şeklinde olmalı ve bebeğin çene hareketlerine bakılmalıdır. Bebeğe çiğneme hareketi öğretilmeye çalışılmalıdır. 8-12. aylarda besinler küçük parçalara kesilmiş olarak verilmelidir. 1 yaşında ise büyüklerin yediği besinleri yemeye başlamalıdır. Bebek sağlıklı bir beslenme biçimine alıştırılmalı, öğününde et, süt, tahıl ve meyve -sebze gruplarının hepsi yeterli miktarda yer almalıdır. Unutulmamalıdır ki sağlıklı beslenmenin temeli bebeklikte atılmaktadır.