Çocukları Tanımada Kullanılan Zekâ Testleri

Zekâ

İncelenmeye başladığı geçmişten bugünümüze kadar çeşitli şekillerde ele alınmış ve tanımlanmaya çalışmıştır. Genel anlamda bireyin biliş gücünü ifade eden zekâ çevreyi algılama buna uygun davranışlar üretme, çevreye uyum sağlayarak yeni durumlara karşı çözüm üretebilme yeteneklerinin bütünü olarak değerlendirilebilir.

Zekâ Bölümü Sınıflandırılması: Zekâ düzeyi bireyden bireye farklılık göstermekte olup çeşitli seviyelere ayrılmaktadır. İnsanlarda ortalama zekâ bölümü puanı olarak 100 değeri kabul edilmiştir. Yapılan araştırmalara göre toplumu oluşturan bireylerin çoğunluğunu normal zekâya sahip bireyler oluşturmaktayken toplumun yalnızca %2’ lik bir kısım çok üstün zekâ veya sınırda zekâ bölümleri gibi uç bölümleri oluşturan bireylerden oluşmaktadır. Bulunulan zekâ bölümünü bulmak için kullanılan formül ise; Zekâ Bölümü= Zekâ Yaşı/ takvim yaşı x 100’ dür.

Erken Çocuklukta Zekâ: Zihin potansiyellerini sergilemek, uygulamak veya dışa vurmak yaş düzeyine göre farklılaşmaktadır. Yaşa göre oluşan bu değişimler “gelişimsel dönüşümler“ olarak adlandırılmaktadır. Bebeklerin zekâ testlerinin sonuçları ile ileri ki yaşlarda uygulanan zekâ testlerinin sonuçları arasındaki benzerlik oranı çok düşük kalmaktadır. Bu durum yaşla beraber zekânın yapısının ve doğasının da değiştiğinin bir göstergesidir. Dolayısıyla bir çocuğun bebeklikteki ve okul çağındaki zekâsı farklı olmaktadır. Bebeğin doğuştan potansiyel olarak getirdiği zekâ herhangi bir patoloji olmamasıyla beraber yetiştirildiği çevre tarafından da gelişmektedir. Ölçümlerdeki bu tutarsızlığa rağmen bebeklerde zekâ testlerinin kullanılmaya devam edilmesinin sebebi ise çocuğun bulunduğu o yaş dilimindeki bilişsel yeteneklerinin gösterildiği net ve geçerli sonuçlar vermesinden dolayıdır.

Zekâ Üzerinde Etkili Olan Faktörler: Kalıtım, aile, kişilik ve mizaç, cinsiyet, eğitim, kültür

Zekâ İle İlgili Kuramlar

Spearman Çift Faktör Kuramı: Genel zihinsel yetenekleri “g” faktörü olarak tanımlamıştır. Bu genel zekâyla korelasyonları yeterli çıkmayan diğer zekâ alanlarını ise özel faktörler olarak tanımlamış ve buna da “s” faktörü adını vermiştir.

Thorndike Çok Faktör Kuramı: Kendisi ise zekâyı temel olarak birbirinden bağımsız yapılar olarak soyut zekâ, sosyal (toplumsal) zekâ ve mekanik (pratik) zekâ olmak üzere üç farklı boyutta incelemiştir.

Thurstone Grup Faktörleri Kuramı: Zekâda grup faktörlerini keşfetmiş ve birincil yetenekler olarak adlandırdığı sözel kavrama, kelime akıcılığı, sayısal yetenek, mekan ilişkileri, çağrışımsal hafıza, algısal hız, tümevarım olarak yedi faktör tanımlamıştır.

Guilford Zekâ Yapısı Kuramı: zekâyı içinde 90 farklı çeşit faktörü içeren üçlü kategoride açıklamıştır. Bu kategorileri içerik yeteneği (şekiller, simgeler, anlamlar, kelimeler), işlem yeteneği (bellek, değerlendirme, düşünme) ve ürün yeteneği (sistemler, ilişkiler, ağlar, örüntüler) olarak açıklamıştır.

Cattel Akıcı -Kristalize Zekâ Kuramı: Zekâyı akılcı ve kristalize olmak üzere iki bölüme ayırmıştır. Akıcı zekâ çevreden ve kültürden bağımsız şekilde problemleri çözme, değerlendirmeler yapma gibi genel bilgi ve hafızayı içerirken kristalize zekâ toplum ve kültürden etkilenen bölüm olarak öğrenilenlerin kullanılmasıdır.

Sternberg Üçlü Saç Ayağı Kuramı: Zekâyı ele alan Sternberg zekâyı analitik zekâ, pratik zekâ ve yaratıcı zekâ olmak üzere üç faktör olarak ele almıştır.

Gardner Çoklu Zekâ Kuramı: Çoklu zekâ türlerini Gardner 1983’ de ilk kez ortaya koymuş ve yedi zekâ türünden bahsetmiştir .Sonradan ise bu zekâ alanlarına ek olarak doğa zekâsı ve varoluşçu zekâyı ekleyerek 9 zekâ türü tanımlamıştır.

Zekâ Testleri

Bireysel Zekâ Testleri

Stanford -Binet Testi
Kaufmann’ ın Çocuklar için Değerlendirme Bataryası
Bilişsel Değerlendirme Sistemi
Woodcook and Johnson Psiko Eğitsel Batarya: Bilişsel Yetenek Testi ve Gözden Geçirilmiş Formu
WISC -R Zekâ Testi
Leiter Uluslararası Performans Testi
Porteus Labirentler Testi
Bayley Bebekler için Zekâ Testi
Kohs Küpleri Zekâ Ölçeği
Anadolu -Sak Zekâ Ölçeği

Grup Zekâ Testleri

Temel Kabiliyetler Testi
Zihni Olgunluk Testi
Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi
Catell Zekâ Testi
Raven’in Standart Progresif Matrisler Testi
Good enough -Harris Bir İnsan Çiz Testi