Çocukları Tanımada Görüşmeler ve Ev Ziyaretleri

Görüşme Nedir?

Görüşme, en az iki kişinin belli bir amaç doğrultusuna bir araya gelerek etkileşime girdiği ve çeşitli sözel ve sözel olmayan yöntemlerle bilgilerin toplandığı bir etkileşim sürecidir Çocuğun ebeveyninden, öğretmeninden ve çocuğun kendisinden alınan bilgiler doğrultusunda, onun yeteneklerini, ilgilerini, güçlü ve zayıf yanlarını, fırsatları ve tehditlerini tanıyıp keşfetmesini sağlamaktır.

Görüşme Türleri

Eğitim bilimler çalışmalarında görüşme tekniklerinin üç tekniği daha fazla kullanılmaktadır (Gall, Borg ve Gall, 1996; Holstein ve Gubrium, 1997). Bunlar; yapılandırılmamış görüşme, yapılandırılmış görüşme ve yarı yapılandırılmış görüşme (Türnüklü, 2000).

Görüşme Tekniğinin Kullanıldığı Durumlar

Görüşmenin, bireyin çeşitli nitelikleri, görüş ve düşüncüleri hakkında objektif ‘bilgi toplamaya’ yarayan bir araç, aynı zamanda kişileri tanımaya, ‘psikolojik yardım’ sağlamaya ve tedavi etmeye yarayan bir süreç ya da bir yöntem olarak birbirlerinden farklı iki temel işlevi bulunmaktadır (Özgüven, 2016). Bireyin geçmişi ve şimdiki durumu, gelecekte neler olabileceği ve bireyin neler yapabileceği konusunda yordamalarda bulunmaya önemli düzeyde yardımcı olur. Bireyin geçmiş yaşantıları ve davranışları, o davranışları ortaya çıkaran özel koşulları ve kişinin davranışlara ilişkin duygu ve ifadeleri ile birlikte yorumladığı zaman birey hakkında oldukça tutarlı bir değerlendirme yapılabilmektedir (Özgüven, 2016).

Gelişim Dönemlerine Göre Yapılan Görüşmeler

Görüşmenin amacı, görüşmecinin yapmış olması gereken hazırlıklar, edinmesi gereken beceriler, görüşülen kişinin gönüllüğü, görüşmenin gizliliğinin etik sınırlar ihlal edilmeden gerçekleştirilmesi gibi durumların görüşme gerçekleştirilmeden önce ele alınması gerekir. Bunların yanı sıra görüşme yapılacak bireyin bulunmuş olduğu gelişim dönemi görüşmenin ne şekilde yapılacağını şekillendirmektedir. Farklı gelişimdönemlerinde (çocukluk, ergenlik, yaşlılık) olanlar, kültürel olarak farklı olan gruplar, ruhsal sorunları olan bireyler ve hizmet almaya gönüllü olmayan bireylerle yürütülecek olan çalışmalarda farklı uygulamalar gerekebilir (Doğan, 2013).

Görüşmenin Planlanması ve Gerçekleştirilmesi

Görüşmenin istenilen nitelikte geçmesinde iyi bir plan yapılmış olması etkilidir. Görüşmeci, planını hazırlarken kimlerle görüşeceğini, nerede görüşeceğini, ne zaman ve ne kadar süre ile görüşeceğini, hangi bilgilere ihtiyacı olduğunu görüşmelerde ne tür teknik ve yöntemlere başvuracağını belirlemelidir.

Ayrıca görüşmenin amacı ve görüşme sırasında kaynak kişiye sorulacak sorular belirlenmelidir. Diğer yandan Banks, Santos ve Roof (2003) görüşmelerin sağlıklı ve verimli olabilmesi için bazı durumlara dikkat edilmesi gerektiğini ifade ettiler. Bunlar;

Ailelerle görüşme sürecinde mümkün olabildiğince resmiyetten uzak durulması ve görüşmenin doğal süreç içinde yürütülmesi

Ailelerden bilgi toplamadan önce onlarla yakın temas kurmak

Çeşitli açık uçlu ve kapalı uçlu sorular kullanmak ve hakkında bilgi toplanacak çocukla ilgili mümkün olabildiğince birkaç aile üyesinden bilgi almak sürecin devamı için faydalı olacağı vurgulanmaktadır. Bu çerçevede ailelerden bilgi almak ve hakkında görüşme yapılacak çocukla ilgili bilgi toplamak ve değerlendirmek için en önemli yöntemlerden birisi de ev ziyaretleridir.

Ev Ziyaretleri

Ev ziyaretleri aile katılımı için oldukça önemlidir (MEB, 2013). Çocuk ve aile ile ilgili çeşitli bilgiler elde etmeye ve aile içi ilişkileri tanımaya olanak tanımaktadır. Ev ziyaretleri yapmak aynı zamanda, düşük doğum, çocuk istismarı, kamu yardımı alma, öğrenme problemleri gibi önleyici konulara da odaklanmaktadır. Çocuğun küçük yaşlarda başlayan sorunlu davranışlarının daha sonra değiştirebilmesi veya iyileştirilmesi zordur, hatta belki de imkânsızdır

Ev Ziyaretleri İle İlgili Dikkat Edilecek Noktalar

Ev ziyareti yapacak öğretmen veya öğretmenler mutlaka önceden hazırlık yapmalı ve velilere yöneltecek soruları belirlemelidir. Ziyaret sırasında bu soruları yöneltmeli bunların dışında gözlemlediği ve edindiği bilgileri ziyaret sonlandıktan sonra değerlendirip rapor tutmalıdır. Okulda öğrenciyle veya velilerle yapılan görüşmelerdense ev ortamında öğrenciyi odak alarak yapılan görüşmeler çoğunlukla daha etkili olmaktadır. Öğrenci hakkında mümkün olduğunca detaylı bilgi toplamak gerekir. Keilty (2008), ev ziyaret yaklaşımının başarıya ulaşması için dört bileşeni içermesi gerektiğini ifade etmiştir:

• Ailelerin rutin etkinliklerini kapsayan bir içeriğe sahip olmalıdır.
• Çocuğun ve ailenin kapasitesini arttırmalıdır.
• Ziyaret sırasında aile mümkün olduğu kadar aktif hale getirilmelidir.
• Ailenin özgüvenini ve yeterliğini geliştirmelidir.

Ev Ziyaretleri Yapmadan Önce Yapılacaklar

Ev ziyaretleri yapmadan önce, yapılacak ziyaretin amacı, hedefi ve planının yapılması gerekmektedir. Bazı veliler ziyaretten rahatsız duyabilir, okul personeli ya da ziyarete gidecek personele güvenmeyebilir veya kendi okulları ile ilgili olumsuz anıları olduğu için ziyaret edilmekte isteksiz olabilirler, bazıları ise ulaşım, çocuk bakımı veya işleri dolayısıyla ziyaret edilmek istemezler. Bu nedenle bir ev ziyareti programı hazırlamak her zaman daha mantıklı olabilir. Ayrıca ziyaretler, velilerin okul müfredatı hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olacaktır. Tüm bu nedenlerden dolayı olumlu bir ilişki geliştirerek, öğrencinin öğrenmelerine katkı sağlayacak şekilde planlı bir ev ziyareti yapmak her zaman daha faydalı olabilir. Hatta ziyarete gitmeden önce bir kontrol listesi hazırlanabilir.