Yaratıcılık ve Yenilik Yönetimi

Bu ünitede öncelikle yaratıcılık kavramı ele alınmış, yaratıcılık kavramının zaman içinde anlam ve algısındaki değişimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yaratıcılığın iş hayatındaki önemi vurgulanarak, günümüzün rekabetçi iş dünyasında yaşanan gelişmelerin sektörel değişmelere neden olduğu ve devamında yönetim modellerindeki farklı ihtiyaçları gün yüzüne çıkardığı ifade edilmiştir. Yaratıcılık kavramının sözcük anlamı; zekâ, düşünce ve hayal gücünden yararlanarak, keşfedilmemiş yeni bir şey ortaya koyma veya yapma olarak tanımlanmaktadır. Yaratıcılık, bir sistemin verimliliğini geliştirme ile birlikte etkinliğini artırmayla sonuçlanacak fikirlerin üretilmesi olarak da ifade edilebilir. İşletmecilik açısından ele alındığında yaratıcılık, bireysel ve örgütsel faktörler tarafından etkilenen ve yeni kullanılabilir fikirler, ürünler veya her ikisinin üretimiyle sonuçlanan bir süreçtir. Örgütsel yaratıcılık ise; karmaşık bir sosyal sistem içerisinde bireylerin bir arada çalışarak değerli ve yararlı olan ürün, fikir ve süreç yaratmasıdır. Yaratılığın öneminden bahsedilmiş ve bununla birlikte yenilik ve yaratıcılık kavramları karşılaştırılmıştır. Yaratıcılık kavramı problem çözme ile de yakından ilişkili olup, yaratıcı bireylerin aynı zaman da problem çözme kapasitelerinin de yüksek olduğu ifade edilebilir. Yenilik kavramı ile yakın anlamlar taşıyan yaratıcılık kavramı, yenilikten daha geniş bir kapsama sahip olan ve yenilik ile sonuçlanan bir süreçtir. Yaratıcılık her alandaki yeni ve yararlı fikirlerin üretilmesini kapsamakta, yenilik ise organizasyon içindeki bu yaratıcı fikirlerin başarılı biçimde uygulanmasını ifade etmektedir.

Bilimsel, sanatsal, teknolojik ve endüstriyel yaratıcılık olmak üzere dört tür yaratıcılık açıklanmıştır. Yaratıcılık süreci dört aşamadan oluşmaktadır: Hazırlık aşaması, Kuluçka aşaması, Aydınlanma aşaması, Doğrulama ve Uygulama aşaması. Bunlar sırası ile ünite içerisinde açıklanmıştır. Yaratıcılık yönetimi başlığı altında yaratıcılığın örgütler açısından önemi ve yaratıcılığı etkileyen faktörler ele alınmıştır.

Bu ünite içerisinde ele alınan diğer kavram yeniliktir. Latince “innovore” kelimesinden türeyen yenilik; yenilenme, yeni yapma ve değiştirme anlamına gelmektedir. Yenilik; kelime anlamı olarak yeni bir şeyi sunma ya da bir şeyde değişiklik yapmayı ifade etmektedir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde ise “yeni olma durumu veya yeni olan bir şeyin özelliği” ile “eskimiş, zararlı veya yetersiz sayılan şeyleri yeni, yararlı ve yeterli olanlarla değiştirme” olarak tanımlanmıştır. Yenilik türleri başlığı altında ürün yenilikçiliği, pazarlama yenilikçiliği, süreç yenilikçiliği, davranışsal yenilikçilik, stratejik yenilikçiliktir, radikal veya azar azar artan yenilik ile mimari ve modüler yenilik türleri ele alınmıştır. Yeniliğin dört önemli süreci içerdiği bunların; yeni hizmet ve ürün fırsatlarını belirlemek, araştırma ve geliştirme portföyünü yönetmek, yeni ürün ve hizmetleri tasarlamak ve geliştirmek ile yeni ürün ve hizmetleri pazara sürmek olduğu ifade edilmiş ve bu başlıklar sırayla açıklanmıştır. Son olarak yenilik yönetimi başlığı altında yeniliğin işletme dünyasında öneminden bahsedilmiş, yeniliği etkileyen faktörler açıklanmaya çalışılmıştır. Yenilikçi işletmelerin temel özellikleri sıralanmış ve yenilikçi işletmelerin yenilik süreci ile ilgili olarak bir takım stratejiler izlediği vurgulanmıştır. Yenilikçi işletme stratejileri; saldırgan strateji, fırsatları izleme stratejisi, savunma stratejisi, taklitçi strateji, bağımlı stratejiler ve geleneksel stratejiler olarak ifade edilmiş ve sırasıyla açıklanmıştır.