Bürolarda Tasarım ve Ergonomi

Büro kavramı, özellikle sanayi devrimi ile birlikte tarih boyunca işletme yapılarının temel fonksiyonlarının yürütüldüğü alanlar olarak adlandırılmıştır. İşletme çalışanlarının verimli çalışabilmesi adına tasarlanması gereken bürolar özellikle iş güvenliği standartları kapsamında da değerlendirilmelidir. Çalışanların fiziksel, ruhsal ve mental olarak rahat bir ortamda çalışmak istemeleri en büyük hakları arasında gelmektedir. Böyle büro ortamları çalışanların için kendi ve işletme amaçlarını ulaşılabilir kılmaktadır. Ulaşılabilir bürolar sayesinde çalışanların motivasyonu artacak, bu motivasyon artışı bireysel ve nihayetinde işletmenin verimliliğine olumlu bir biçimde yansıyacaktır. Ulaşılabilirlik ve erişebilirlik kapsamında yapılacak olan düzenlemelerden tüm büro çalışanlarının faydalanması ve bu sayede çalışma ortamında esnekliğin o luşturulması esastır.

Büro tasarım faaliyetlerinin, araştırma ve hesaplamalara dayanmadan, yalnız sağduyuya dayanarak yürütüldüğü zamanlar çok gerilerde kalmıştır. Bir büronun seçiminde ve tasarımında göz önünde bulundurulması gereken esaslar şu şekildedir: Büronun yaptığı işin niteliği, özelliği ve yükü, büronun büyüklüğü ve yapısı, büronun diğer bürolarla ilişkisi, halkla ilişki durumu ve derecesi, personel miktarı, bunun azalma ya da artma olasılığı, büroları arasındaki iş akımı, yerleşilecek binanın kat ve odalarının inşa durumu, yönü ve fiziksel koşulları.

Bürolarda ulaşılabilirliğin ve kullanılabilirliğin sağlanması için uyulması gereken yerleşim tasarlaması ilkeleri ise şu şekildedir: Birbirleriyle gün içerisinde daima ilişki içerisinde bulunan bürolar birbirine yakın mesafede kurulmalıdır. Örneğin müdürle müdür yardımcısı, satın alma ile muhasebe ya da müdürle sekreteri gibi. Halkla doğrudan ilişkisi olan bürolar binanın giriş katında ve giriş kapısına yakın olmalıdır. Danışma büroları ya da üniversitelerde öğrenci işleri gibi. Büroların yer aldığı mekânlar birbirine koridorlarla bağlanmalıdır. Katlar büro binasının giriş ve çıkışlarıyla bağlantılı olmalıdır. Örneğin binaların zemin katta bulunan giriş kapısı, merdiven ve asansörlerle bağlantıları olmalıdır. Toplantı odaları büro yöneticilerinin çalışma mekânları bağlantılı olmalıdır. Toplantı odasından bürodaki bütün mekânlara (iş mekânları) ulaşılabilmelidir. Konferans ve toplantı odalarında dikkat edilmesi gereken bir başka husus binanın sessiz kısımlarında olmasıdır. Ayrı ayrı toplantı odaları ve arşivlerin her katta bulunan büro mekânları ile yatay ilişkisi kat düzeyinde sağlanmalıdır. Büro personeli, çalışma kolaylığı sağlanması açısından arşivlere yakın olmalıdır.

Ergonomi kavramı özellikle endüstri devriminden sonra çalışan, iş ve hastalık üçgeninin birbirleri ile olan ilişkisi sonucunda ön plana çıkmıştır. Literatür incelendiğinde işbilim olarak da ifade edilen ergonomi; iş süreçlerinin teknik ve sosyal alanlarla olan bağlarını analiz eden ve aşağıda sayılan amaçlara ulaşmayı sağlayacak düzenlemeleri öneren bir bilim dalıdır. Amaçlar ;çalışanın üretken olması, bir işte verimli çalışması ve bu süreçte zararsız, yapılabilir ve dayanılabilir iş koşullarını sağlamak, iş içeriği, işin çevre koşulları, işin karşılığı olarak ücretlendirmeyi, iş birliği ve iş bölümü ile ilgili sorunları incelemek, kuralları belirlemek, çalışana işin özelliğine uygun serbestlik vererek, yeteneğini geliştirme, yeni yetenekler edinme, diğer çalışanlarla karşılıklı iş bölümü ve iletişim sayesinde kişiliğini geliştirme olanağını sunmak ve çalışanı işinde mutlu kılmayı sağlamak olarak ifade edilmektedir.

Özellikle insan ve performans unsurlarının ergonomic kriterleri ile uyumlu olması çalışanların işletme içerisinde motivasyonu yüksek bireyler haline gelmesini sağlayacak ve bu da verimliliği arttıracaktır. Çalışanların ne zaman yorulacaklarının bilinmesi ve mola sürelerinin yorulma durumlarına göre ayarlanması, çevrenin gürültü düzeyinin bilinmesi ve ihtiyaç halinde gerekli önlemlerin alınması, eğer büro ortamı çok karanlık ya da rahatsızlık verecek düzeyde aydınlıksa aydınlatma sistemlerinin ayarlanması ve sıcaklık -soğukluk kontrollerinin çalışılan büro türüne göre yapılması ve iş güvenliği standartlarının doğru bir biçimde uygulanması ergonomik ilkeler açısından ön şarttır.