Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulaması

Günümüz dünyasının karşı karşıya kaldığı en önemli sorun alanlarından biri hiç şüphesiz yaşlı nüfus oranındaki hızlı artıştır. Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere gelişmekte olan birçok ülkede de yaşlı nüfus oranlarındaki artış önemli bir sosyal sorun alanına işaret etmektedir. Yaşlı nüfus oranlarındaki artış oransal bir ifadeden öte beraberinde, sağlık, ekonomik, sosyal güvenlik ve konut gibi birçok alanda yeni düzenlemeleri gerektirmektedir.

Yaşlılığa Genel Bakış

Yaşlılık, canlı yaşamının kaçınılmaz bir dönemi olup, büyüme ve gelişmenin ileri evresi olarak tanımlanmaktadır. İnsanın gelişim dönemlerinden biri olan yaşlılık sürecinde yaşlının algısal kapasite, reaksiyonel ve fizyolojik özelliklerinde gerilemelerin ortaya çıkması doğaldır. Yaşlılık döneminde ortaya çıkan bu gerilemeler yaşlı bireylerin sosyal ilişkilerini, günlük aktivitelerini ve hareket alanları ile etkileşim içinde bulundukları çevrenin boyutunu da sınırlandırmaktadır.

Yaşlıların Yaşadıkları Sorunlar

Sağlık Sorunları

Günümüzde ortalama yaşam süresinin artması nüfus içindeki yaşlı oranını artırmakta bu da birtakım kronik hastalıkları beraberinde getirmektedir. Ağrılar, fiziksel yetersizlikler, bilişsel bozukluklar, kardiyovasküler hastalıklar, boşaltım sistemi hastalıkları, kas -iskelet sisteminin dejeneratif hastalıkları gibi sorunlar yaşlılık döneminde sık rastlanılan sağlık sorunları arasında bulunmaktadır.

Psikolojik Sorunlar

Yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan biyolojik, ekonomik ve sosyal sorunlar beraberinde psikolojik sorunları da getirmektedir. Yaşlılık dönemindeki psikolojik sorunlar, yaşlı bireyin geçmiş yaşantı ve deneyimlerinden kaynaklanmakla beraber yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan stres kaynakları da birçok soruna neden olabilmektedir. Örneğin yaşlının eşinin ve yakınlarının ölümü, bir başkasına bağımlı olma, emeklilik, andropoz, menopoz, ölüm korkusu ve kronik rahatsızlıklar gibi nedenler yaşlılık sürecine bağlı stres kaynaklarıdır. Bu stres kaynakları da depresyon, demans, duygu durum, kaygı bozuklukları ve uyku bozukluklarına neden olmaktadır.

Sosyal Sorunlar

Yaşlı bireylerin karşılaştıkları en önemli sosyal sorunlar arasında; rol ve statü kaybı, yalnızlık ve kuşaklar arası iletişimde ortaya çıkan sorunlar yer almaktadır.

Ekonomik Sorunlar

Yaşlı bireyin yaşlılıkla birlikte çalışma hayatından kopması ya da çalışan yaşlının daha düşük ücretle çalışmak zorunda kalması ekonomik olarak sorunlar yaşamasına neden olabilmektedir.

Konut Sorunu

Yaşlıların yaşadıkları konut sorunu, gelirdeki azalma ve artan kentleşmenin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Yaşanılan mekânların yaşlılara uygun olarak inşa edilmemiş olması da konuta ilişkin yaşanan sorunlar arasında yer almaktadır.

Türkiye'de Yaşlılara Yönelik Hizmetler

Yaşlılık sadece bireyin veya ailesinin sorunu olarak kabul edilirken, Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle birlikte yaşlılık artık bütün toplumun sorunu olmuştur.

Huzurevleri

Sanayileşme ve modernleşmeyle birlikte geniş aile yapısının yerini çekirdek aileye bırakması, hızla artan kentleşme, kadınların çalışma yaşamına girmesi, ekonomik sorunlardaki artış, yaşlılığa bakış açısının değişmesiyle ortaya çıkan iletişim sorunları, yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan sağlık sorunları, yaşlı bireyin yalnızlaşması gibi faktörler yaşlıların evde bakımını güçleştirdiğinden profesyonel bakım merkezleri olan huzurevleri ortaya çıkmıştır.

Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri

Yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri yaşlı bireylere uzun süreli hizmet sunan bakım üniteleridir. Yatılı bakım kuruluşlarından olan bu merkezlerde yaşlı bireylerin sosyal bakım hizmetleri sürekli olup, yaşlı bireyler bu merkezlerde hayatlarının sonuna kadar kalabilirler.

Yaşlı Hizmet Merkezleri

Yaşlı hizmet merkezleri; ev ortamında yaşamını sürdüren, huzurevinde kalmaya gereksinim duymayan yaşlıların sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılayarak izole olmalarını engellemek amacıyla açılan merkezlerdir.

Evde Bakım Hizmetleri

Yaşlılık döneminde huzurevini tercih eden yaşlıların yanı sıra evde yalnız ya da eşiyle birlikte yaşamayı tercih eden yaşlılar da bulunmaktadır. Yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan fiziksel yetersizlikler ve kronik hastalıklar nedeniyle yaşlılar evde günlük yaşamlarını devam ettirirken yardıma ihtiyaç duyabilmektedirler. Bu kapsamda kısmi olarak yardıma veya bakıma gereksinimi bulunan yaşlıların yaşamlarını sürdürdükleri ortamdan ayrılmadan desteklenmesi düşüncesi evde bakım hizmetini ortaya çıkarmıştır. Evde bakım, “Koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık bakımı sürekliliğinin etkili biçimde sürdürülmesi amacını güden, birey ve aileye yaşadığı ortamda sunulan sağlık bakım hizmetleri” şeklinde tanımlanmaktadır.

Gündüzlü Bakım Merkezleri

Evinde yalnız yaşayan, kendisine bakmakta güçlük çeken, bakıma ihtiyacı bulunan ya da yaşlısına bakan aile üyesinin bakım yükünü azaltan gündüzlü bakım merkezleri; yaşlı bireylerin duygusal ve fiziksel olarak kontrol altında tutulduğu, fiziksel egzersizlerin gerçekleştirildiği, sosyal aktivitelere katılımın yanı sıra arkadaşlık ilişkilerinin sağlandığı ortamlardır.

Sosyal Güvenlik Hizmetleri

Yaşlılık, sosyal güvenlik sisteminin kapsadığı önemli sosyal risklerden birini oluşturmaktadır. Çalıştıktan sonra emekli olan ve emekli aylığı hakkını kazanan bireylerin sosyal güvenliğinin sağlanması yaşlı bireylere ilişkin önemli hizmetlerden birini oluşturmaktadır.

Yerel Yönetimler Tarafından Sunulan Hizmetler

Türkiye’de sosyal hizmetlerin sunulmasında aktif rol alan paydaşlardan biri de yerel yönetimlerdir. Belediyeler yaşlı bireylere yönelik olarak; sağlık yardımı, kurum bakımı, giyim, yakacak, gıda, ulaşım, mekânsal düzenlemeler ve teknik malzeme sağlanmasına yönelik olarak nakdî ve ayni yardımların yanı sıra sosyal ve kültürel olarak da çeşitli faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Ayrıca bazı belediyeler, bakım ihtiyacı bulunan yaşlı bireyleri tespit ederek evde bakım hizmeti vermektedir.

Sivil Toplum Kuruluşları Tarafından Sunulan Hizmetler

Sivil toplum kuruluşlarının; danışmanlık, koruyucu- önleyici, kaynak yöneticiliği ve savunuculuk rollerini kullanarak toplumdaki sosyal adaleti sağlamaya katkı sunması oldukça önemlidir.