Gruplarla Sosyal Hizmet Uygulaması
Grupla sosyal hizmet uygulamasının kökenleri, İngiltere'de Sanayi Devrimi sonrasında ortaya çıkan sosyal sorunlar nedeniyle insanların yaşam koşullarını iyileştirmek için düzenlenen karşılıklı yardımlar ve hayırsever girişimlere dayanmaktadır. 1920'lerin sonlarından 1930'ların sonlarına kadar grup faaliyetlerini benimseyen kuruluşlar gelişmiştir. 1940'lar ve 50'ler, grup çalışmasının yeni ortamlarda tanıtılması ve bir sosyal hizmet yöntemi olarak benimsenmesi nedeniyle bir sentez dönemidir. 1980'lerde genel uygulamaları vurgulayan sosyal hizmet eğitimi politikaları, grup çalışması içeriğine ve eğitimine verilen ilgiyi azaltmış ve grupla sosyal hizmet uygulayıcılarının sayısındaki azalmaya neden olmuştur. Azalan ilgi, grup çalışmasını yeniden canlandırma girişimlerine yol açmıştır. Söz konusu girişimler sonucunda günümüzde grup çalışması bilgisi güncellenmeye ve ders kitaplarında yer almaya devam etmektedir.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulamasında Grup Türleri
Psikoeğitim Grupları
Psikoeğitim; eğitim, güçlendirme, rol modelleme ve beceri geliştirme ile destekleyici, deneyimsel bir ortam sağlayan tema odaklı, zaman sınırlı, yapılandırılmış bir grup çalışması yaklaşımıdır.
Beceri Geliştirme ve Sosyalizasyon Grupları
Amaç; genellikle üyelerin davranışlarını ve tutumlarını, sosyal kabullerini artırmak için geliştirmektir. Sosyal becerileri geliştirmek, kendine güveni artırmak ve geleceği planlamak odak noktasıdır.
Danışma ve Terapi Grupları
Danışma ve terapi grupları, grup sürecini günlük deneyimlerin bir mikro kozmosu olarak kullanır. “Şimdi ve burada” yaklaşımı, grupta üyelerin daha karmaşık konular üzerinde çalışmalarına yardımcı olur ve çözüm önerileri hakkında fikir sahibi olurlar.
Kendine Yardım Grupları
Kendine yardım grupları; sosyal hizmet uzmanı yerine yaşanan sorunu yenen kişilerin yönlendirdiği, üyelerin yaşadıkları sorunla ilgili duygu ve düşüncelerini paylaştıkları gruplardır.
Açık ve Kapalı Gruplar
Açık gruplar; isteyen kişilerin katılarak bir süre devam ettiği, ihtiyacı kalmadığını düşündüğünde ya da kurumundan taburcu olduğunda ise ayrıldığı, üye sayısı belirli olmayan gruplardır. Kapalı bir grubun ise sabit sayıda üyesi ve belirli bir süresi vardır.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulamasında Gerekli Terapötik Güçler
Sosyal Hizmet Uzmanı
Sosyal hizmet uzmanı grupla sosyal hizmet uygulamasında önemli bir terapötik güçtür.
Grup Tarafından Kabul
Grup oturumları ilerledikçe üyeler; olumsuz değerlendirilmediklerini, bütün yönleriyle grupta kabul edildiklerini hissettikçe kendilerini de oldukları gibi kabul etmeye başlarlar.
Güven
Grupta güven ikliminin oluşması için ilk görüşmede gizlilik ilkesinin vurgulanması ve üyelerin gizlilik ilkesine uyması gerekmektedir.
Grubun Çekiciliği
Grup üyelere ne kadar çekici gelirse, üyeler üzerindeki etkisi o kadar fazla olur. Bununla birlikte üyeler için gruba girmek güçleştikçe grubun çekiciliği artar.
Beklentiler
Üyeler kendilerinden neler beklendiğini ve kendilerinin grup çalışmasından neler beklediğini anladığında kendileri için birtakım kazanımlar elde edebilirler.
Müracaatçının Hazır Oluşu
Müracaatçı kendisinden bekleneni anladığı ölçüde grup çalışmasına hazırdır.
Gruba Ait Olma
Değişim sürecinde üyelerin gruba ait olma duygusunun güçlü olması gerekir.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulaması Tasarımı
Grubun Büyüklüğü
Tercih edilen kuramsal yaklaşıma ve çalışılan müracaatçıların ya da sorunun özelliklerine göre grubun üye sayısı değişebilir. Bununla birlikte genel olarak 4- 8 üye idealdir .
Gruba Üye Seçimi
Sosyal hizmet uzmanları, gruba alınacak üyelerin seçimi süresince birtakım kriterlere dikkat etmek zorundadır. Bunlar; yaş, cinsiyet, kişilik özellikleri, sosyoekonomik düzeydir.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulamasının Süresi
Grubun özelliği grup oturumunun süresini belirler. Örneğin; çocuklarla çalışılıyorsa oturumlar 30 -45 dakika aralığında olmalıdır. Ancak yetişkinlere yönelik bir psikodrama grubunda oturumlar 120- 180 dakika sürebilir. Bununla birlikte çözüm odaklı kısa terapi gibi kısa süreli müdahalelerde 6 -8 hafta uzunlukta bir uygulama tavsiye edilirken kişiler arası ilişkilerin geliştirilmeye çalışıldığı gruplarda ise 13- 14 hafta idealdir.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulamasında Fiziksel Mekân Düzeni
Grup çalışmasının gerçekleştirileceği fiziksel ortam:
- İdeal oda sıcaklığına sahip ve havalandırılmış olmalıdır.
- Gizliliğin korunabilmesi amacıyla göz önünde olmayan ve ses geçirmeyen bir ortam olamlıdır.
- Derli toplu olmalıdır
- Grup lideri ve üyelerinin birbirini görebileceği şekilde (daire şeklinde) olmalıdır.
- Lider ve üyeler aynı sandalye ya da minderlerde oturmalıdır.
- Beden diline dikkat etmek açısından masa etrafında oturulmamalıdır.
Grupla Sosyal Hizmet Uygulamasının Aşamaları
Başlangıç Aşaması
Bu aşamada grubun kuralları oluşturulur ve üyeler birbirini tanırlar. Grupla sosyal hizmet uygulamasından beklentileri üzerinde durulur. Üyeler davranışsal amaçlarını belirlerler.
Geçiş Aşaması
Bu aşama tıpkı ergenlik dönemindeki gibi sıkıntılı geçer. Güven henüz oluşmamıştır ve kontrol söz konusudur. Bu nedenle üyeler kendilerini açmazlar. Üyeler birbirini ve lideri kontrol etmeye çalışabilir. Düşmanca duygularını gruba getirebilirler.
Eylem Aşaması
Bu aşama işin yapıldığı dönemdir. Diğer bir ifade ile grubun olgunluk dönemidir. Üyeler lider aracılığıyla değil aracısız olarak birbirleriyle etkileşimde bulunur. Bu aşamada üyeler birbirlerini olumlu ve olumsuz tüm yönleriyle kabul ederler. Üyeler savunmalarından arınmış ve terapötik güçler oluşmuştur. Grup çalışmaya hazırdır.
Sonlandırma Aşaması
Sonlandırma aşamasında bazı üyeler ayrılık anksiyetesi yaşayabilir. Özellikle çocuk gruplarında regresif tepkiler görülebilir. Bu konular lider tarafından çalışılması gereken konular olarak belirlenebilir. Bu aşamada üyelerin amaçlarına ulaşıp ulaşmadıkları ya da ne derece ulaştıkları değerlendirilir. Ayrıca grubun ve liderin değerlendirilmesi yapılır.