Binalarda Elektrik Yönetim
Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi, kişi başına harcanan elektrik enerjisi ile doğru orantılıdır. Bunun sebebi günlük yaşantımızda kullandığımız cihazların neredeyse tamamının elektrik enerjisine ihtiyaç duymasıdır. Bu nedenle hayatımızın her alanında kullanımı neredeyse zorunlu olan elektriğin güvenli bir şekilde iletilmesi gerekmektedir. Bu güvenliği sağlayabilmek için doğru malzeme seçimi yapılması şarttır.
Elektrik tesisleri, zayıf akım ve kuvvetli akım tesisleri olarak iki ayrı kategoride tesis edilmektedir. Binalarda, zil ve kapı otomatiği, diyafon, tv - anten ve telefon tesisatı gibi düşük gerilimlerle çalışan tesisatlar Zayıf Akım Tesisatları olarak adlandırılmaktadır. Kuvvetli Akım Tesisatları ise aydınlatma ve priz tesisatlarından oluşmaktadır.
Elektrik enerjisi kaynağı ile alıcıyı (elektrikle çalışan cihazı) birleştirerek elektrik akımının geçmesine olanak sağlayan, bir veya birden fazla tel gurubundan meydana gelen izoleli (yalıtılmış) ya da izolesiz (çıplak) tel demet veya demetlerine iletken adı verilir. Elektrik enerjisinin iletilmesinde kullanılan ve dış yüzeyleri elektriğe karşı yalıtılmış bir veya birden çok damara sahip iletkenlere ise kablo adı verilir.
Elektrik tesisatlarında iletkenlerin birbiri ile bağlandığı (ek yapıldığı) kutulara buat ( ek kutusu), anahtar ve prizlerin duvara sabitlenmesi amacı ile kullanılan malzemelere de kasa adı verilmektedir.
65 Volt ve üzeri gerilimler insan hayatı için tehlike sınırı olduğundan bu gerilim değeri üzerindeki işletmelerde gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Bu güvenlik tedbirlerinden birisi de topraklama iletkenlerinin kullanılmasıdır.
Binalarda transformatör kullanılmasının sebebi zayıf akım tesislerine (zil, kapı otomatiği, refkontak ve numaratör vb.) enerji sağlamaktadır.
El yordamıyla düğmesine basılı tutulduğu sürece içerisinde bulunan yayı sıkıştırarak aktif duruma geçen, el yordamı kesildiği anda yayın etkisi ile ilk konumuna geri dönen anahtarlara buton adı verilmektedir.
Binaya giriş yapmak isteyen kişiye kapının elektromekanik bir sistem aracılığıyla açılmasını sağlayan yapıya kapı otomatiği adı verilir.
Resmi kurumlar, hastaneler, oteller, bakımevleri, okullar ve kütüphaneler gibi sessizliğe ihtiyaç duyulan binalarda ışıklı çağırma (refkontak) tesisatları kullanılmaktadır. Diyafon ise refkontak tesisatından farklı olarak çağıran ve çağrılan kişilerin karşılıklı olarak konuşabildiği daha kolay haberleşmeye olanak sağlayan tesisatlardır.
Günümüzde binalarda en çok kullanılan elektrik tesis elemanlarından biri de prizlerdir. Prizlerden fiş ve bu fiş ile irtibatlandırılmış kablolar aracılığıyla elektrikli cihazlara enerji verilebilmektedir.
Duylar, elektrik lambalarının ışık verebilmesi için gerekli enerjinin aktarımını sağlayan lamba yuvalarıdır
Bir elektrik devresine enerji vermek ve enerjisini kesmek amacıyla kullanılan ve el ile kumanda edilen devre elemanlarına anahtar adı verilir.
Sensörler, f iziksel büyüklükleri elektriksel sinyallere dönüştürerek, kontrol kartının kumanda edebilmek için ihtiyaç duyduğu bilgileri sağlayan elemanlardır.
Binalarda, bağlı bulundukları elektrik tesisatına, diğer bir ifadeyle tüm alıcılara elektrik enerjisi dağıtım işlemlerinin dengeli bir şekilde yapılmasına olanak sağlayan tablolardır.
Sigortalar, Binalarda kullanılan elektrik tesisatının ve bu tesisata bağlı olan alıcıların kısa devre veya aşırı yüklenme gibi durumlarda meydana gelecek aşırı akımlara karşı korunmasını sağlayan devre elemanlarıdır.
Toprağa kaçak şeklinde oluşacak olan arıza veya benzeri durumlarda can ve mal güvenliğini tesis etmek amacıyla kaçak akım koruma röleleri (diferansiyel röleler) kullanılır.
Binalarda tüketilen elektrik enerjisi miktarını ölçmeye yarayan aletlere elektrik sayaçları adı verilir.
Bina elektrik tesisatlarında kuvvetli akım elektrik tesisatları ana kolon hattı, kolon hattı, linye hattı ve sorti hattı olmak üzere 4 ana başlıkta toplanabilir.
TEDAŞ’tan (tesis durumuna göre yeraltı veya havai hat olarak) enerji alınan yer ile bina ana panosuna kadar olan iletim hatlarına Ana Kolon Hattı denir.
Bina elektrik dağıtımının yapıldığı ana pano ile daireler için yerleştirilen dağıtım tabloları arasında kalan iletim hattına Kolon Hattı denir.
Daire elektrik dağıtım tablosu ile buatlar arasında kalan hatlara Linye Hattı adı verilmektedir.
Linye hattı ile aydınlatma elemanı ya da priz arasında kalan hatlara Sorti Hattı adı verilmektedir.
Binalarda telefon tesisatlarının ankastre düzeni içerisinde yapılması arıza takibini, yeni abone bağlantılarını kolaylaştırmakta, kaçak bağlantıları önlenmesini sağlamakta ve görüntü kirliliğini ortadan kaldırmaktadır.
DATA sistemleri, bilgisayar- bilgisayar, bilgisayar –bilgi işlem merkezi veya bilgi işlem merkezine bağlı diğer bilgisayarlar ve projendirilmiş olmak şartı ile telefon,yangın, hırsız alarm, ihbar, TV vb. tesisatlar ile veri, ses ve görüntü haberleşmesi yapmak için kullanılan sistemlerdir.
İntercom sistemi, “Binada, daire ile dış kapı ve bina görevlisi arasında, dış kapı ile bina görevlisi arasında, dâhili konuşma yapılabilmesi, daire içerisinden kapı otomatiğinin açılması, iç ve dış kapıdan daireye çağrı yapılması sistemidir”
TV sistemi, " TV-Radyo prizi konulan yerlere TV, radyo ve video yayını yapılabilmesi için aşağıda belirtilen ünitelerden projesindeki verilere göre gerekli görülen üniteler; sayılarına göre tespit edilerek sistem tesis edilir”
Merkezi anons sistemleri herhangi bir tehlike veya afet anında panik havası oluşturmadan tahliye işlemlerinin güvenli bir şekilde yapılabilmesine olanak sağlamaktadır
Binalarda meydana gelecek olan yangınları başladığı esnada duman, ısı, alev algılayıcıları aracılığıyla algılayarak sesli uyarı sistemlerini aktif hale getiren sistemlerdir.
Kapalı devre Tv izleme sistemleri, izlenecek bölgelere yerleştirilmiş kameralardan alınan görüntülerin bir merkezde toplanması, kaydedilmesi ve gerektiğinde yeniden izlenebilmesi amacıyla kullanılan sistemlerdir.
Hırsızlık amacı ile gelen kişileri sistem içerisinde bulunan algılayıcılar vasıtası ile algılayarak sesli uyarıcıları aktif hale getiren ve gerektiğinde yardım çağrısı yapabilen sistemlerdir.