Bebeklik Döneminde Dil Gelişimi

Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlayan yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bebekler dili, yetişkinlerin konuşmalarını ve çevresindeki sesleri taklit ederek öğrenmeye çalışırlar.

Dil Gelişiminde Temel Kavramlar

Alıcı dilin gelişmesiyle yetişkinin ifadelerini almaya/anlamaya başlamasıyla, bebek ses çıkararak, nefesini hızlandırarak kendini ifade etmeye başlar. Bu süreçte bedenini kullanarak kollarını açar, ellerini kaldırırlar, jestlerle duygularını aktarmaya çalışırlar. Alıcı dil yeteneği gelişmemiş bebeklerin, ifade edici dilleri de yeterince gelişmez. Herhangi bir duyguyu ya da düşünceyi açıklamak için baş, yüz, el, kolla yapılan içgüdüsel bilinçli hareketler “jestleri” oluşturmaktadır. Jest dili, kafa sallama, elleri kaldırma, kolları açma gibi vücut hareketleri aracılığıyla kendini ifade etme şekli olarak açıklanabilir, 8- 9. ay civarında görülmeye başlamaktadır. Bebeklerin tek kelimeyle birden çok şey anlatmak istemeleri “morgem” olarak adlandırılmaktadır. Genellikle bir yaş civarında bebek tek sözcük kullanmaya başlar, tek sözcük evresinde 4 -5 sözcüğü kullanır. İki kelimeyi yan yana getirerek kullanmaya başladığı dönem, telegrafik konuşma evresidir, iki sözcük evresi olarak bilinen iki yaş civarı dönemde görülmeye başar. Ancak her bebeğin dil gelişimi kendine özgüdür, daha önce ya da daha geç görülebilir. Yetişkinler bebeklerle konuşurken birbirleri ile konuştuklarından daha farklı konuşurlar, tane tane vurgu yaparak konuştukları bu konuşma türü bebek dilidir. Kavramlar arasında aşırı genelleme/kurallaştırma da yer almaktadır, bebeğin bir olay ya da kavramla ilgili öğrenmiş olduğu bir sözcüğü, bir olay ya da kavrama ilişkin ayrım yapmadan, tüm durumlara genellemesi, normalde olduğundan daha fazla anlam belirtmek için kullanmasıdır.

Dil Gelişim Aşamaları

Konuşma öncesi dönemde dil gelişim aşamaları; yenidoğan dönemi (ağlama), gığıldama, mırıldanma, mırıldanmanın tekrarı, ses ve sözcükler dönemlerinden oluşur. Yenidoğan döneminde, bebek refleksif sesler çıkarır. Amaçsız anlamsız rasgele sesler çıkarır. Açlık ağlamanın en önemli nedenlerinden biridir. Gığıldama döneminde, ağlamayla birlikte bebekler birçok basit sesleri de çıkarır. Bebek çıkardığı seslerden mutlu olur. Ses oyunları oynar. Bebeğin kendiliğinden ses üretimi başlar. Rastgele olarak çıkarılan seslerden bebek “ a, u, o” ünlü seslerini uzatır. Daha sonra da bu seslerin sonuna “h” eklenir, bebek “ah, uh” şeklinde sesler üretir. “S, k, g” gibi yumuşak damak ve gırtlak seslerini çıkarır. Bu dönemd e, bebekle tane tane, vurgulama yapılarak konuşulmalıdır. Basit kelimeler kullanılmalıdır. Yumuşak bir ses tonuyla konuşulmalıdır. Tekrarlar bebeklerin kelimeleri anlamalarına sağlar, basit şarkılar ve kafiyeli tekerlemeler söylenebilir. Mırıldanma döneminde ise, dili yuvarlama ve dili ileri uzatma becerisi kazanılır. Başlangıçta refleksif olan sesler, mırıldanma döneminde tamamen amaçlı hale gelir. “B, m, p” gibi dudak sesleri çıkarabilir. İki heceli sesleri birleştirebilir (ba -ba, de -de). Bebek kendi kendine konuşmaya başlar. Mırıldanmanın tekrarı döneminde, bebeğin çıkardığı sesler, hece tekrarına dönüşür. Daha çok çevredeki dilin niteliklerini kazanır. Başlangıçta “ p, b, d” gibi dudak ve diş etini hareket ettiren sesler çoğunluktadır. Hece tekrarları “ba -ba -ba”, “de - de -de”, “pa- pa-pa” şeklindedir. Bebek 8 –9. aylarda insanların çıkardığı sesleri anlamasa bile taklit eder. Ses ve sözcükler döneminde, bebek sık sık mırıldanarak yetişkin konuşmasına benzeyen uzun diziler oluşturur. Çocuk 9 -10. aylarda 8- 10 sözcüğün ne anlama geldiğini anlayabilir ama onları kullanamaz. Bebek insan seslerini bilinçli bir şekilde taklit eder.