Bankalarda Diğer Mevduat İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi

Banka mevduatları vadeli ve vadesiz olarak sınıflandırılabileceği gibi; resmî kuruluşlar mevduatı, ticari kuruluşlar mevduatı, diğer kuruluşlar mevduatı, bankalar arası mevduat olarak da sınıflandırılmakta ve “alacaklı cari hesaplar ” servisi tarafından yapılır. Alacaklı cari hesaplara ilişkin bilgiler dönemlerde mutabakat sağlanması amacıyla hesap sahibine gönderilir.

Resmî kuruluşlar mevduatı; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen yani genel ve katma bütçeli kamu kurum ya da kuruluşlarının, yerel yönetimlerin, mahkeme ya da savcılıkların, icra ve iflas dairelerinin bankada açtırdığı mevduatlardan oluşmaktadır.

Ticari Kuruluşlar mevduatı; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen yani gerçek kişilere ait ticari işletmeler ile her çeşit ticari ortaklıkların, kamuya bağlı kurum ya da kuruluşlara ait iktisadi işletmelerin veya döner sermayeli kuruluşların, vakıfların, derneklerin, sendikaların, birliklerin ve mesleki kuruluşların kurdukları veya katıldıkları ticari işletmelerin, sigorta şirketlerinin ve özel finans kurumlarının banka nezdinde açtırdıkları mevduatlardan oluşmaktadır.

Diğer kuruluşlar mevduatı; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen yani tasarruf mevduatı, resmî mevduat, bankalar mevduatı, ticari mevduat dışında kalan mevduatları ifade etmektedir.

Bankalar arası mevduat; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen yani kamu bankaları ve T.C. Merkez Bankası dâhil olmak üzere, tüm bankaların ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili kuruluşların birbirlerine açmış oldukları mevduatlardır.

Mevduat sahipleri farklı hesaplara çeşitli yollarla para aktarabilmektedir. Hesaptan hesaba para aktarma işlemleri aslında mevduat hesaptan para çekmenin farklı yöntemleri arasında sayılmaktadır. Bu yöntemler; virman, EFT, havale, IBAN olarak sıralanabilir.

Çek ticari hayatta sıklıkla kullanılan ödeme araçlarından bir tanesidir. Çek, anında paraya çevrilebilme yani bankaya ibraz edildiğinde ödenmesi gereken bir kıymetli evrak olsa da piyasada çeklerin üzerine vade yazılarak kullanımına sıklıkla rastlanmaktadır. Her ne kadar kredi kartı kullanımı yaygınlaşsa da çekler şekil şartları ve kanunlar karşısındaki koruyucu hükümleri gereğince yaygın kullanımı devam etmektedir. Bu açıklamalar doğrultusunda çek, bir bankayı muhatap olarak yazılan ve Türk Ticaret Kanunu ’nda (TTK) belirlenen hükümler uyarında düzenlenen ve ödeme emri olarak kabul edilen bir kıymetli evraktır. Çek işlemlerinde üç taraf vardır: Keşideci, lehdar ve muhatap.

Bankada çek tutarını ödeyecek tutar ilgili keşidecinin hesabına olmadığı zaman belirli bir tutar lehdara ödenmek zorundadır. Bu ödemenin yapılması gerektiği keşideci ile muhatap arasında yapılan çek sözleşmesinde belirtilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki yıllık değişmeler göz önünde tutularak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından her yıl Ocak ayında, hesapta para olmadığında, ödeme yapılacak tutarların sınırları belirlenmektedir. Çekin, hesapta para olmaması sebebiyle ödenememişinde çekin karşılıksız çıkma durumu söz konusu olmaktadır. Karşılıksız çek durumunda çeki yazan kişiye ihtar çekilir ve ihtar tarihinden itibaren 7 iş günü içerisinde geçerli bir sebep olmaksızın yeni bir çek karnesi vermediğinde ilgili bankanın ihbarı üzerine ağır para cezasıyla cezalandı rılır. Bu durumun tam tersi olduğunda yani hesapta para olmasına rağmen çek tutarının banka tarafından ödenemediği ya da ödemenin geciktirildiği durumda lehdara her geçen gün için binde üç gecikme zammı ödemesi gerekmektedir

Bankalar kredi açarken mevduatlarından belirli bir tutarını T.C. Merkez Bankası hesaplarında bloke etmektedir. Bu uygulama “mevduat munzam karşılıkları ” olarak adlandırılmaktır. Bu uygulamanın temel amacı, bankalardan yüklü tutarlarda para çıkışlarının olması gerektiğinde hazır bir kaynak oluşturmak ve bankaların batma riskinin önleyebilmektir.