Bankalarda Mevduat İşlemleri

Bankaların en temel fon toplama aracı mevduatlardır. Banka mevduatları çeşitli kıstaslara göre sınıflandırılmaktadır. Mevduat sahibine göre, para cinsine göre, vadeye göre, uygulanan faizin niteliğine göre, mevduat sahibinin yerleşim yerine göre sınıflandırılmaktadır. İster vadeli, ister vadesiz olsun bankalar topladıkları mevduatlara faiz ödemektedir. Mevduat hesabı açıldığında banka mevduat sahibine borçlanmakta, vade sonunda yada dönem sonunda bu borcun karşılığı olarak belirli bir oranda faiz ödemektedir. Ödenen faizlerden vergi sorumlusu olarak gelir vergisi kesintisi yapılmakta ve mevduat sahibi adına vergi dairesine beyan edilerek ödenmektedir.

Gerçek ve tüzel kişilerin faiz veya herhangi bir ivaz (edim) karşılığında ya da karşılıksız olarak istenildiği anda veya belirli bir vade sonunda ya da belirli bir ihbar süresine uyarak, geri almak üzere yatırdıkları paralara mevduat denir.

Bankaları diğer ticari kuruluşlardan ayıran en önemli fark mevdu at toplayabilmeleridir. Bu yetki ülkemizde bankalar dışında sadece bankacılığı faizsiz bir şekilde yapabilen özel finans kurumlarına verilmiştir.

Mevduat, bankaların kuruluşlarında amaçları arasında en önemli konulardan birisi para ticareti yapmak olduğundan önemi bu bağlamda vurgulanabilir. Gerçekte de ödenmiş sermayeleri ile yedek akçeler gibi öz kaynaklarından daha çok ellerinde mevduat bulunan bankaların itibar kazanması ve rakipleri arasındaki düzeyleri, büyük ölçüde mevduat çalışmaları sonucunda elde ettikleri başarı ve mevduat miktarı ile ölçülmesi de bir diğer önemli nokta olarak dikkat çekicidir.

Banka mevduat çeşitleri; Vadesiz mevduat, vadeli mevduat, tasarruf mevduatı, döviz tevdiat hesabı, dövize dönüştürülebilir TL mevduat hesabı olarak sıralanabilir. Diğer mevduat, yukarıda sıralanan mevduat türlerinin dışında kalan mevduat çeşitleridir. Bunlar; resmî kuruluşlar mevduatı, ticari kuruluşlar mevduatı, diğer kuruluşlar mevduatı, bankalar mevduatı olarak sıralanır.

Mevduat sertifikası, yatırılan mevduat karşılığında banka tarafın dan düzenlenen ve metninde yazılı belli miktardaki paranın muayyen bir tarihte ödeneceğini gösteren kıymetli evraktır.

Karşılığı tamamen tahsil edildikten sonra alıcısına verilen ve el değiştirme yoluyla tedavül edilebilen mevduat sertifikasının en önemli özelliği, para yatırma veya faiz ödeme sırasında kimlik tespitini gerektirmemesidir.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda mevduata ilişkin hükümler 60. maddede düzenlenmiştir. Mevduatın niteliği, tasnifi, mevduat sahiplerinin hakları ve mevduatın zaman aşımına uğraması gibi hususlar madde 61 -62-63 ve 64’te açıklanmıştır.

Bankacılık işlemleri, bilgisayar teknolojinin de yaygınlaşması ile birlikte kişiler hesap hareketlerini sürekli kontrol etmekte ve internet yoluyla bu hesaplarda sürekli olarak bir hareket oluşmaktadır. Eskiden bankaya gidilerek yapılan birçok işlem artık internet yoluyla kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu nedenle eskiden hesap kartları ya da cüzdanları aracılığıyla yapılan işlemler artık bilgisayar başında çok hızlı bir şekilde halledilebilmektedir. Artık klasik bankacılık işlemlerinin yapısı da bu gelişmeler paralelinde değişmiştir. Her ne kadar işlemlerin yapılış şekli değişse de mevduat işlemleri ile ilgili, mevduat hesabı açma, mevduat hesaplarına para yatırma, mevduat hesaplarından para çekme, mevduatlara tahakkuk ettirilen faizlerden yapılacak kesintiler, mudilere çek karnesi verilmesi ve hesapların kapatılması konusunda bazı kurallar bulunmaktadır.