Avukatın Ücret Dışındaki Diğer Hakları

Avans İsteme Hakkı

Avans, avukatın üstlendiği işi yapabilmesi gerekli birtakım -yargılama gideri gibi-masrafları karşılayabilmek için henüz gerçeklememiş veya muaccel hâle gelmemiş giderlere ilişkin olarak avukata yapılan peşin meblağdır. Gideri olmayan konularda avans istenemez. Avukat yapacağı olası harcamalar için kendisine yeteri kadar avans verilmesini isteme hakkına sahiptir. Talep edilen avans işle orantılı olmalıdır. Avukat, istediği avans verilene kadar işi bekletme hakkına sahiptir. Avansın verilmemesi hâlinde avukatın cebinden harcama yaparak işi takip etme zorunda değildir.

Masraf İsteme Hakkı

Avukatın iş sahibinden avans veya başka bir ad altında para almaksızın birtakım masraflar da bulunduğu takdirde, yapılan bu masrafların kendisine faizi ile birlikte verilmesi gerekir. Avk. K. m.173/II maddesi avans talep hakkını düzenlemektedir. Kanuni hükme göre tarafların avukatlık sözleşmesinde, masrafların ilk önce avukat tarafından karşılanacağını, yapılan masrafların bilahare ilk talep hâlinde avukata deneceğini kararlaştırmaları mümkündür.

Dosya Saklama Hakkı ve Görevi

Avk. K. 52.maddesine göre, avukat üzerine aldığı her iş veya yazılı mütalaasına başvurulan her husus hakkında düzenli dosya tutmakla yükümlüdür. Dosya tutmayan avukat, bu yükümlülüğünü ihlal etmiş demektir. Avukat, her iş için ayrı ayrı tuttuğu dosyası, dosya içeriği hakkında bilgi istendiğinde müvekkiline de bilgi olarak sunmak zorundadır. Bu husus, mesleki zorunluluk olmasının ötesinde, işlerinin düzgün ve planlı bir şekilde yapılabilmesinin de bir şartıdır.

Avk. K. 53.maddesi, avukatın yaptığı görüşmelerden gerekli saydıklarını bir tutanakla tespit eder hükmünü getirmiştir. Tutulacak tutanağın altı görüşmede bulunanlar tarafından imzalanır. 53. madde sözlü görüşmelerin tutanağa geçirilmesini (tutanak düzenlenmesini) avukatın takdirine bırakmış ise de diğer mesleki yükümlülüklerin ifası bakımından avukatın bunu yapması gerekir. Dosya içine, vekilin müvekkil ile yaptığı her türlü görüşmeyi zabıta bağladığı tüm yazışmaları, vekâlet sözleşmesini ve dava safahatına ilişkin tüm belge ve delilleri de koyar.

Hapis Hakkı

Avukat, ücreti ve yapmış olduğu giderleri kendisine ödenmedikçe, elinde bulunan evrakı geri vermekle yükümlü değildir ( Avk. K. m. 39). Kısaca hapis hakkı olarak ta nitelendirilen bu hak, avukatın yaptığı iş sonunda, müvekkili adına elde ettiği menfaatlerin kötü niyetli olarak kullanılmasını engellemek maksadıyla kabul edilmiştir.

Sosyal Güvence Hakkı

Bilindiği gibi, eski 506 s.y.’da avukatlar, topluluk sigortasına tabi olarak çalışmalarını devam ettiriyorlardı. Bu hizmetleri nedeniyle, kendilerinden sadece zorunlu malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi alınıyordu. Diğer kısa vadeli sigorta haklarını kullanmaları ise zorunlu değildi. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Hakkında yasaya göre, avukatların tabi olacakları sigortalılık statüsünde aşağıdaki değişiklikler olmuştur.

Bağımsız çalışan avukatların sigortalılıklarının topluluk sigortası yoluyla sağlanmasına imkân veren 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 186, 188 ve 191'inci maddeleri ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 86'ncı maddesi 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış ve söz konusu kimselerin 01.10.2008 tarihinden itibaren Kanunun 4'üncü maddesinin durumlarına uyan bendi kapsamında sigortalı sayılmaları hükme bağlanmıştır.

Gelir vergisi mükellefi olan serbest avukatlar, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olan diğer sigortalılar gibi, 01.10.2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4- 1/b maddesi kapsamında sigortalı sayılacaklardır.

Bağımsız çalışan avukatlar, önceki dönemde, işçi sigortalısı gibi değerlendirildiğinden, bağımsız çalışanlara gore, daha az prim ile “yaşlılık aylığı”na hak kazanabiliyordu. Yeni dönemde ise serbest çalışan avukatlar, bağımsız çalışan diğer kimseler gibi değerlendirilerek, “yaşlılık aylığına” hak kazanmaları için gerekli “hizmet süreleri” daha da arttırılmıştır. Bir başka ifade ile, emekli olabilmeleri için, daha fazla çalışmaları gerekmektedir.

Doğum yapan bayan avukata veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle erkek avukata, yaşaması şartıyla her çocuk için Kurumca belirlenen tarife üzerinden emzirme ödeneği verilecektir. Ancak emzirme ödeneğinden yararlanacak sigortalı adına doğum tarihinden önceki bir yıl içinde en az 120 günlük prim ödenmiş olması ve Kuruma olan prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş bulunması zorunludur.

Avukatlık Kanunu uyarınca avukatlık stajı yapmakta olanlardan bu Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar staj süresi ile sınırlı olmak üzere genel sağlık sigortalısı sayılır. Bu şekilde genel sağlık sigortalısı sayılanların genel sağlık sigortası primleri 5510 sayılı kanunun 82'nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının %6'sıdır. Bu primler Türkiye Barolar Birliği tarafından ödenir.

Türkiye Barolar Birliği nezdinde sosyal güvenlik, sosyal yardım ve dayanışma hizmetlerinde kullanılmak üzere kaynağı bu Kanunun 27'nci maddesinin ikinci fıkrasında gösterilen gelirlerin yarısı olan "Sosyal Yardım ve Dayanışma Fonu" kurulmuştur.